Dunyoning 196 mamlakatida 20 milliondan ortiq iqtisodiy ko'rsatkichlarni baholaydigan Trading Economics xalqaro iqtisodiy statistik onlayn portali birinchi marta iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi (Markaz) tomonidan hisoblangan O'zbekistonning ishbilarmonlik muhiti indeksini e'lon qildi.
2023-yildan boshlab O'zbekistondagi ishbilarmonlik muhiti ko'rsatkichlari to'g'risidagi ma'lumotlar vaqti-vaqti bilan Trading Economics axborot portalida e'lon qilinadi.
Yanvar oyidagi so'rov natijalariga ko'ra, yil boshidan buyon yig'ma ishbilarmonlik muhiti ko'rsatkichi biroz pasayishni ko'rsatdi. Xususan, yanvar oyida qishloq xo'jaligi va xizmat ko'rsatish sohasidagi ko'rsatkichlar dinamikasi pasayishiga sezilarli ta'sir ko'rsatdi.
Tahlilchilar yanvar oyida mamlakatdagi ishbilarmonlik muhitining holatini ijobiy, baholadi. Shunday qilib, yig'ma indikatorning 3 punktga pasayishiga qaramay, u 54 punktni tashkil etdi.
Ma'lumot uchun: Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi har oyda iqtisodiyotning turli sohalaridagi 1000 nafar tadbirkor o'rtasida so'rov o'tkazadi. Ishbilarmonlik muhitining yig'ma indeksi hozirgi holat va kutilayotgan ko'rsatkichlar asosida shakllantiriladi. Ular, o'z navbatida, biznes yuritishdagi to'siqlar haqida tashvishlanish darajasini namoyish etadi. Jahon bankining "Korxona so'rovi" metodologiyasiga ko'ra, tadqiqotning tanlab olish metodologiyasi sanoat tabaqalashtirilgan tasodifiy namunadir. O'z navbatida, O'zbekistonning ishbilarmonlik muhiti indeksi "Ifo Institut" iqtisodiy tadqiqotlar instituti va "Berlin Economics" konsalting kompaniyasi ko'magida Germaniyaning ishbilarmonlik muhiti indeksi (Geschäftsklimaindex) metodologiyasi asosida ishlab chiqilgan.
Respondentlarning 41 foizi o'z biznesining hozirgi holatini "yaxshi" deb baholagan bo'lsa, "yomon" deb qayd etganlarning ulushi 14 foizni tashkil etdi. Korxonalarning 20 foizi ishchilar sonini ko'paytirdi, tadbirkorlarning 41 foizi tovarlar/xizmatlarga bo'lgan talabning o'sishini qayd etdi.
Joriy yilning yanvar oyida ishbilarmonlik muhitining hozirgi holati ko'rsatkichi 13 punktga pasaydi va 34 punktni tashkil etdi, bu esa qishloq xo'jaligi, sanoat va xizmat ko'rsatish sohalari holatining yomonlashgani bilan izohlanadi. SHunga qaramay, qurilish sohasida jadal rivojlanish qayd etildi.
Keyingi 3 oy ichida biznesni rivojlantirish istiqbollarini kutish ko'rsatkichi 76 punkt bilan yuqori darajada qolmoqda, bu barcha sohalarda unumdorlik bilan qo'llab-quvvatlanadi.
Ko'rsatkichlardagi o'zgarishlarni tahlil qilish
Joriy yilning yanvar oyida tadbirkorlarning 50 foizi turli to'siqlarga duch kelganligini ta'kidladi. Shunday qilib, eng dolzarb muammolar sifatida respondentlar moliya va erdan foydalanishdagi qiyinchiliklar, elektr va gaz ta'minoti tizimidagi uzilishlar, shuningdek, soliq ma'muriyatchiligi va soliq stavkalarining yuqoriligini qayd etdi.
Sanoat sohasida gaz ta'minoti va elektr energiyasi bilan bog'liq muammolar tez-tez uchrab turadi. Shu bilan birga, erdan foydalanishda muammolar borligini bildiruvchi tadbirkorlar ulushi kamaydi. SHu bilan birga, qishloq xo'jaligi boshqa tarmoqlar orasida eng yuqori unumdorligi bilan ajralib turadi.
Qurilish sohasida tadbirkorlar yuqori soliq stavkalari bilan bog'liq muammolar haqida xabar berish ehtimoli kamroq bo'ldi. Shu bilan birga, sektorning moliyalashtirishga bo'lgan ehtiyoji boshqa tarmoqlar orasida eng yuqori bo'lib qolmoqda.
Xizmat ko'rsatish sohasida ob-havo sharoiti yomonlashgani sababli soliq ma'muriyati, elektr va gaz ta'minoti bilan bog'liq muammolar tez-tez uchrab turadi.
Feruzbek Davletov,
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi
Jamoatchilik bilan aloqalar bo'limi xodimi
