Sentabr oyida Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi korxonalar o'rtasida o'tkaziladigan keng ko'lamli so'rov asosida hisoblab chiqiladigan ishbilarmonlik muhiti ko'rsatkichi o'tgan oydagi ko'rsatkichlarga nisbatan pasaydi.
Biznes uzoq muddatli tendensiyaning tabiiy darajasiga qaytmoqda. Agar avgust oyida ishbilarmonlik muhitining yig'ma ko'rsatkichi 65 punktdan 55 punktgacha pasayishni ko'rsatgan bo'lsa, sentabr oyida pasayish sur'ati sekinlashdi va yig'ma ko'rsatkich atigi 2 punktga tushib, 53 punktni tashkil etdi, bu esa mamlakatdagi vaziyat ijobiy ekanini anglatadi.
Sentyabr oyida ishbilarmonlik muhiti yig'ma ko'rsatkichi pasayishiga qishloq xo'jaligi tarmoqlaridagi dinamikaning 13 punktga va qurilishda 11 punktga pasayishi sezilarli darajada ta'sir ko'rsatdi.
Aksincha, sanoat sohasidagi ishbilarmonlik muhiti ko'rsatkichi oy davomida sezilarli darajada 13 punktga oshdi, xizmat ko'rsatish sohasida esa 2 punktga pasayish kuzatildi.
Sentabr oyida balans joriy hisob-kitoblarda yaxshilandi.
Bir oy davomida biznesning hozirgi holatini baholash 8 punktga oshib, 46 punktni tashkil etdi, bu qurilish sohasida joriy holat 22 punktga, sanoatda 17 punktga va xizmat ko'rsatish sohasida 12 punktga sezilarli darajada yaxshilangani bilan izohlanadi.
Biznesning hozirgi holatini "yaxshi" deb belgilagan respondentlarning ulushi 45 foizni tashkil etgan bo'lsa, "yomon" deb baholagan respondentlarning ulushi 13 foizni tashkil etdi. Korxonalarning 23 foizi o'z xodimlari sonini ko'paytirdi, 46 foizi esa talabning o'sishini qayd etdi.
Biznes kutilmalari ketma-ket ikkinchi oydan buyon biroz yomonlashib bormoqda.
Kelgusi 3 oyda rivojlanish istiqbollari bo'yicha biznes kutilmalari taxminlari 13 punktga pasayib, 61 punktga tushdi, bu asosan qurilish sohasidagi tadbirkorlarning salbiy baholari bilan bog'liq bo'lib, bu yerda optimizm oy davomida 46 qiymatga tushdi.
Talab va bandlik bo'yicha taxminlarni baholashda muvozanat yuqori darajada qolmoqda.
Biroz pasayishga qaramay, sentabr oyida keyingi 3 oy ichida biznesni yaxshilashni kutayotgan tadbirkorlarning ulushi 69 foizni tashkil etdi. 61 foizi tovarlar va xizmatlarga talabning yanada oshishini kutmoqda, 59 foizi xodimlar sonini ko'paytirishni rejalashtirmoqda.
Umuman olganda, joriy holat ko'rsatkichlari va kutilayotgan taxminlar o'rtasidagi bog'liqlik kelgusi 3 oyda ham iqtisodiy rivojlanishdagi ijobiy tendensiya davom etishini anglatadi.
Biznes sharoitlarini baholash omillari – soliq yuki, soliq ma'muriyati, moliya va yerdan foydalanish salbiy bo'lib qoldi.
Sentabr oyida to'siqlarga duch kelgan tadbirkorlarning ulushi 2 foizga oshib, 48 foizga etdi. Tadbirkorlar eng dolzarb muammolar sifatida moliyalashtirish va yer olishdagi qiyinchiliklar, soliq ma'muriyatchiligi bilan bog'liq muammolar, elektr ta'minoti va soliq stavkalarining yuqoriligini ko'rsatmoqda.
Sanoat, qurilish, shuningdek, xizmat ko'rsatish sohalaridagi korxonalarning hisob-kitoblariga ko'ra, moliyalashtirish bilan bog'liq muammolar ko'paygan. Qishloq xo'jaligi vakillari yer olish bilan bog'liq muammolar haqida ko'proq tashvishlana boshladilar.
Shu bilan birga, sanoat sektorida elektr energiyasi ta'minotidagi to'siqlar kamayganligini va qishloq xo'jaligi sohasidagi korxonalar soliq ma'muriyatchiligi muammolarining qisqarganligini qayd etdi.
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi har oyda ishbilarmonlik muhiti, xizmatlar va tadbirkorlik faolligini o'rganish natijalari bo'yicha bir qator axborot-tahliliy materiallarni nashr etadi. So'rovlar va hududlar faoliyatini monitoring qilish asosida xo'jalik yurituvchi subyektlar holatini qisqa muddatli sifatli baholash amalga oshiriladi. 2023-yildan boshlab O'zbekistondagi ishbilarmonlik muhiti ko'rsatkichlari to'g'risidagi ma'lumotlar vaqti-vaqti bilan Trading Economics axborot portalida e'lon qilinadi.
Feruzbek Davletov,
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi mutaxassisi
