Ҳүжжет Олий Мажлис Нызамшылық палатасы депутатларының сиясий белсендилигин арттырыўға, олардың сайлаўшылар алдындағы жуўапкершилигин күшейтиўге, сондай-ақ, аймақлардағы социаллық әҳмийетке ийе машқалаларды шешиў қуралы сыпатында басламалы бюджет механизмлерин раўажландырыўға қаратылған.
Ҳүжжеттиң тийкарғы бағдарлары:
1. Социаллық мәселелерде депутатлардың ролин арттырыў.
Ҳүжжетте төмендеги тийкарғы ўазыйпалар белгиленген:
депутатларды сайлаў округлериндеги социаллық машқалаларды шешиў ушын ресурслар менен тәмийинлеў;
басламалы бюджет жойбарларын қаржыландырыў үстинен парламентлик қадағалаўды күшейтиў;
жойбарларды әмелге асырыўда мәмлекетлик-жәмийетлик шериклик моделин енгизиў.
2. Басламалы бюджет шеңберинде депутатлардың ўәкилликлерин кеңейтиў.
Қарарға муўапық:
депутатлар "Ашық бюджет" порталында таңлаўдан өтпеген, бирақ халық ушын әҳмийетли болған еки жойбарды (ҳәр бир мәўсим ушын биреўден) жеңимпаз деп жәриялаўы мүмкин;
Нызамшылық палатасында муўапықластырыў ҳәм парламентлик қадағалаўды әмелге асырыў ушын 11 депутаттан ибарат парламентлик комиссия дүзиледи;
депутатлар ҳәр жылы 1-майға шекем сайлаўшылар менен пикирлесиў тийкарында бюджетти қәлиплестириў процесинде инабатқа алыў ушын атқарыўшы ҳәкимият уйымларына усыныслар киргизеди.
3. Жойбарларды қаржыландырыўдың жаңа модели.
2026-жыл 1-январьдан баслап:
ҳәр бир округте депутатлар республика бюджетинен мәжбүрий қаржыландырыў ушын халық турмысына ең үлкен тәсир көрсеткен еки жойбарды таңлап алыўы мүмкин;
"Ашық бюджет" порталында депутатлар тәрепинен усыныс етилген жойбарлардың өз алдына категориясы жаратылмақта.
4. Депутаттың басламасы менен қаржыландырыў.
Жойбарларды әмелге асырыў ушын ҳәр бир депутат ушын ҳәр жылы базалық есаплаў муғдарының 8000 есеси муғдарында қаржылар нәзерде тутылады;
бундай жойбарларға басламалы бюджеттиң улыўма жойбарлары сыяқлы нормалар қолланылады.
5. Шериклик механизми: мәмлекет + халық.
2026-жыл 1-февральдан баслап:
жойбар баҳасының 50 проценти халық қатнасыўында қаржыландырылғанда, қалған бөлеги республикалық бюджет есабынан қапланады;
бундай жойбарлар автомат түрде жеңимпаз деп табылады.
6. Мәҳәллелердиң қатнасыўы бойынша шеклеўлерди жумсартыў.
2025-жыл 1-сентябрьден баслап:
еки мәрте избе-из жеңимпаз болған мәҳәллелердиң қатнасыўы мүмкин емеслиги ҳаққындағы қағыйда киши мәкан пуқаралар жыйынлары ушын (15 тен аз мәҳәлле болған) бийкар етилмекте.
бул қағыйда бирге ислесиўде қаржыландырыў шеңбериндеги жойбарларға енгизилмейди.
7. Пуқаралар басламалары қорларын қорғаў.
Орынлаў ҳүжжетлери бойынша пуқаралық басламалары қорларының қаржыларына өндириў қаратыў қадаған етиледи.
8. Санластырыў арқалы ашық-айдынлықты арттырыў.
2025-жыл 1-ноябрьге шекем:
"Ашық бюджет" порталында жеңимпаз болған барлық жойбарлардың интерактив картасы кең жәмийетшилик ушын иске қосылмақта.
9. Есап палатасы тәрепинен қадағалаў.
2026-жыл 1-февральдан баслап:
жойбарлардың әмелге асырылыўы үстинен парламентлик ҳәм финанслық қадағалаў орнатылып, Президентке ҳәр жылы есабат бериледи.
Ҳүжжет Нызамшылық мағлыўматлары миллий базасында жәрияланған ҳәм 30.08.2025-жылдан күшке кирди, деп жазады «Norma».
