Илаж Өзбекстан Президенти Шавкат Мирзиёев ҳәм Россия Президенти Владимир Путинниң қоллап-қуўатлаўы менен "Орайлық Азия - Россия" екинши халықаралық саммити шеңберинде өткерилди.
"Өзатом" агентлиги директоры Азим Ахмедхаджаев ҳәм "Росатом" бас директоры Алексей Лихачев символикалық түймени басыў арқалы бир ўақыттың өзинде еки жойбарға старт берип, олар Өзбекстан халқының абаданлығына қаратылғаны ҳәм еки мәмлекеттиң стратегиялық шериклигиниң белгиси екенин атап өтти.
Котлован қазыў: реактор қурылысына биринши қәдем.
Қазыўдың басланыўы қазыўға таярлық көриўдиң тийкарғы басқышы болып есапланады.
"Елимиз Президентиниң басламасы менен басланған бул жойбар Өзбекстанның энергетика ғәрезсизлиги ушын жаңа бет ашады. Ол турақлы энергия тәмийнатын тәмийинлеп, экономикалық өсиўди хошаметлейди, мыңлаған жумыс орынларын жаратады. Жергиликли ресурслар ҳәм технологиялардан пайдаланыў жойбарды ҳақыйқый миллий етеди ҳәм мәмлекеттиң технологиялық суверенитетин беккемлейди", - деп атап өтти АЭС қурылысы дирекциясы директоры Абдижамил Қалмуратов.
"Атомқурилишэкспорт" АЖ вице-президенти Павел Безруков:
- Бизди үлкен жумыслар, соның ишинде, киши АЭСте биринши бетон қуйыў ҳәм үлкен АЭС энергия блокларын жойбарластырыўдың жедел басқышы күтпекте.
Интеграцияласқан АЭС қурылысы басқышпа-басқыш әмелге асырылады: биринши басқышта киши реакторлар иске түсириледи, кейин үлкен қуўатлылықтағы энергоблоклар иске қосылады.
МАГАТЭ менен бирге ислесиў
АЭС жойбарын әмелге асырыў Атом энергиясы бойынша халықаралық агентлик (МАГАТЭ) пенен тығыз бирге ислесиўде алып барылмақта, ол нормативлик базаны ҳәм миллий ядролық инфраструктураны таярлаўдан баслап, жойбарластырыў ҳәм эксплуатациялаўға шекемги болған барлық басқышларда экспертлик, техникалық ҳәм методологиялық жәрдем көрсетеди.
Өзбекстан ядролық қәўипсизлик, физикалық қорғаў ҳәм аварияларға қарсы гүресиў бойынша бир қатар халықаралық конвенцияларға қосылғаны мәмлекетимиздиң халықаралық стандартларға садықлығын тастыйықлайды.
МАГАТЭ төмендеги ўазыйпаларды атқарады:
миллий инфраструктураның таярлығын тексериў, майданды баҳалаў ҳәм жойбарлаў шешимлерин таллаў ушын комплексли баҳалаў миссияларын (follow-up INIR, SEED, IRRS ҳәм басқалар) өткериў;
жойбардың барлық басқышларында - халықаралық қәўипсизлик стандартларына әмел етиў мақсетинде майдан таңлаўдан баслап энергия блокларын пайдаланыўға тапсырыўға шекем экспертлик жақтан қоллап-қуўатлаў;
билим ҳәм қәўипсизлик мәдениятын басқарыўдың миллий системасын раўажландырыўға жәрдемлесиў, сондай-ақ, атом тараўындағы өзбекстан шөлкемлериниң жумысына халықаралық тәжирийбени интеграциялаў.
МАГАТЭ менен бирге ислесиў АЭС жойбарын әмелге асырыўдың стратегиялық элементи болып, исенимли, қәўипсиз ҳәм турақлы миллий ядролық инфраструктураны жаратыўға хызмет етеди.
Ядро медицинасы орайы: онкодиагностикада жаңалық
Өзбекстанда Ядро медицинасы орайының шөлкемлестирилиўи денсаўлықты сақлаўдың заманагөй талапларына жуўап береди ҳәм онкологиялық кеселликлерди ерте анықлаў ҳәм олардың алдын алыўда әҳмийетли қәдем болады.
Биринши басқышта Орай:
- Позитрон-эмиссион ҳәм компьютер томографиясы (ПЭТ/КТ) жәрдеминде рак кеселликлерине ерте диагноз қойыў;
"Гамма-пышақ" ҳәм "Кибер-пышақ" үскенелери менен өспелерди инвазив емлеў;
радиофармпрепаратлар лабораториясының жумысы.
Заманагөй Орай:
заманагөй онкологиялық жәрдемниң толық циклин енгизиў;
100 ден аслам жоқары технологиялы жумыс орынларын, соның ишинде, радиология, медициналық физика ҳәм радиохимия бойынша қәнигелерди жаратыў;
ядро медицинасы бойынша кадрлар таярлаў ушын илимий базаны қәлиплестириў.
2025-2026-жылларда орай заманагөй үскенелер менен тәмийинленеди, кейинги жылларда радионуклид ҳәм протон терапиясын енгизиў режелестирилген.
Табыс тийкары
Президентимиз Шавкат Мирзиёевтиң экономиканы модернизациялаў, инновациялық технологияларды енгизиў ҳәм халықаралық бирге ислесиўди беккемлеўге қаратылған реформалары себепли бул басламаларды әмелге асырыў мүмкин болды. Турақлы раўажланыў ҳәм пуқаралардың турмыс сапасын арттырыў стратегиясы атом энергетикасы ҳәм денсаўлықты сақлаў тараўларындағы үлкен жойбарларды әмелге асырыў ушын беккем тийкар жаратты.
