Жекешелендіру мемлекеттің экономикаға қатысуын азайтып, меншік иелерінің көп болуына жол ашады. Осы мақсатта Өзбекстанда бұл салада үлкен жұмыстар атқарылуда. Мысалы, соңғы онжылдықта 1,2 триллион сумға мемлекет активтері сатылса, 2022 жылы бұл көрсеткіш 11,3 триллион сумға жетті. Яғни, соңғы жылы он жылдағыдан 10 есе көп нәтижеге қол жеткізілді.
Жекешелендірілген жылжымайтын мүліктің тиімділігі де артып келеді. Мәселен, көп жылдар бойы жұмыс істемей тұрған Әндіжан тәжірибе-сынақ зауытының базасында 18 миллион доллар инвестиция құйылып, мың жұмыс орны ашылды және 40 миллион доллардың өнімі экспортқа шығарылды. Шетелдік инвестор Қоқан суперфосфат зауытын алып, 40 миллион доллар инвестиция құйып, өндіріс көлемін 4 есеге арттырды. «Ипотека банкті» 324 миллион долларға және «Coca-Cola» компаниясының мемлекеттік үлесін 252 миллион долларға сату да соңғы жылдардағы ең ірі келісімдер болды.
Бұл бағыттағы жұмыс барлық жерде бір қалыпты жүріп жатқан жоқ. Мысалы, Ташкент облысында 112 нысан сатылып, оның негізінде 150 кәсіпкерлік субъектісі және мыңнан астам жаңа жұмыс орындары пайда болды. Бірақ Қарақалпақстан Республикасы, Қашқадария, Наманган, Сұрхандария және Сырдарияда өткен жылы сатылымға шығарылған мүліктердің 30 пайызы да сатылмаған. Желілер бойынша «Уздонмахсулот» акционерлік қоғамы құрамындағы мүлікті жекешелендіру баяу жүргізілуде.
Жалпы, биылғы жылдың басындағы 30 мыңнан астам мемлекеттік нысанды тексеру бұл тұрғыда әлі де атқарылатын жұмыстардың көп екенін көрсеткен.
Сондықтан бүгін Мемлекет басшысының шешімімен жекешелендіру бағдарламасы бекітілді. Онда үш бағыттағы– акция, жылжымайтын мүлік және IPO бойынша жекешелендіру жоспарлары көрсетілген.
Біріншіден, 1000 кәсіпорындағы мемлекеттік акциялар пакеті сатылымға шығарылады.
Екіншіден, 1000 жылжымайтын мүлік нысаны ашық аукционға шығарылады. Олардың 600 гектар жері мен 1 миллион шаршы метр ғимараты бар. Ең бастысы, инфрақұрылыммен жабдықталған және елді мекендерге жақын орналасқан.
Аталған нысандарды сатуды жеделдету мақсатында жылжымайтын мүлікті сатуға дайындау мерзімі қазіргі 80 күннен 48 күнге дейін қысқартылады. Кәсіпкерлердің өтініші бойынша 2000 шаршы метрге дейінгі нысандарды тікелей сатуға шығаруға рұқсат беріледі.
Үшіншіден, 40 ірі кәсіпорын мен банктегі мемлекеттік үлес «танымал IPO» арқылы сатылады. Атап айтқанда, «Науаи» және «Алмалық» комбинаттары, Металлургия комбинаты, «Узтелеком», «Милли банк», «Саноатқурилишбанк» сияқты ірі кәсіпорындардың орташа 2 пайыздық акциясы алғаш рет халыққа ұсынылмақ. Бұл жағдайда жұртшылық акцияларды тікелей сатып алу мүмкіндігіне ие болады. Акциялары сатылған компаниялар бес жыл ішінде таза пайданың кемінде 30 пайызын дивидендтерге бағыттайды.
Есеп бойынша, бұл бағдарлама биыл 13 триллион сум кіріс береді, 3 мың жаңа кәсіпорын ашады және 50 мың жұмыс орны ашылады.
Жиында бұл міндеттер барлық өңірлер мен салалар бойынша талқыланды. Шенеуніктер бағдарламаның орындалу барысын баяндады.
Жекешелендірілген мемлекеттік мүлікті халық пен бизнесмендер арасында насихаттау, құжаттарын рәсімдеуге көмектесу маңыздылығы атап өтілді. Ірі мемлекеттік компанияларды капитал нарығына шығару және инвестициялық жобалардың тиімділігін арттыру жөнінде тапсырмалар берілді.
