Dunyodagi eng aniq soat va u 30 milliard yilda bir soniyani yo‘qotadi

    Amerikaning JILA tadqiqot instituti mutaxassislari tarixdagi eng aniq atom soatini yaratdi. Olimlarning arXivda taqdim etilgan maqolasining dastlabki nashriga ko‘ra, agar soat yurishi hayotning boshidanoq ketayotgan bo‘lsa, ular atigi bir soniyani yo‘qotgan bo‘lardi.

    Taʼkidlanishicha, mutaxassislarning ixtirosi nafaqat GPS xizmatlarini yaxshilashda, olimlarga gravitatsiya kuchi submillimetrlik masofalarda vaqt oqimini qanday buzishini tahlil qilishda ham yordam beradi.

    Olimlarning nashrida taʼkidlanishicha, ularning rivojlanishi yillar davomida amalga oshirgan bir qator loyihalarga asoslangan. Birinchidan, bu soat seziy atomlari o‘rniga stronsiydan foydalanadi, bu esa sekundiga 429 trillion marta urib vaqtni “belgilaydi”. Bundan tashqari, sekundiga 429 trillion marta urish mikroto‘lqinlar bilan emas, balki ko‘rinadigan yorug‘lik to‘lqinlari bilan o‘lchanadi, chunki ular chastotasi ancha yuqori.

    O‘n minglab stronsiy atomlari optik panjara deb nomlanuvchi lazer setkalari bilan o‘ralgan bo‘lib, ularni bir joyda ushlab turadi. Bunday ko‘p miqdordagi atomlar aniqlikni yaxshilaydi, yuqori aniqlik shuni ko‘rsatdiki soat milliardlab yillar davomida faqat bir soniyani yo‘qotadi.

    JILA jamoasining yangi soati optik panjarali soatlarda tez-tez uchraydigan ikki turdagi xatolar, xususan, lazer nuri va atomlarning bir-biri bilan to‘qnashuvi oldini olish uchun nozikroq, yumshoqroq yorug‘lik ushlagichidan foydalangan holda rekord darajadagi aniqlikka erishdi. Aniqlik 10 kvintillionda 8,1 zarracha bo‘lishi kerak, yaʼni ular koinotning yoshidan ikki baravar kattaroq, 30 milliard yil sayohat qilganlarida, ular bir soniyani yo‘qotgan bo‘lar edi.