“Norma”ning mehnat huquqi boʻyicha eksperti Lenara XIKMATOVA javob berdi:
- Mehnatga layoqatsizlik varaqalari, qoida tariqasida, davlat sogʻliqni saqlash tizimi davolovchi shifokorlari tomonidan beriladi. Shu jumladan - vazirliklar, idoralar va boshqa davlat tashkilotlariga qarashli davolash-profilaktika muassasalarining (DPM) davolovchi shifokorlari tomonidan beriladi.
Biroq xususiy DPM ham “kasallik varaqa”lari berishga haqli, basharti:
- mehnatga vaqtincha layoqatsizlikni ekspertiza qilish yoki tibbiy-mehnat ekspertizasi boʻyicha yetarli malakali xodimga ega boʻlsa;
- ular statsionar sharoitda faoliyat yuritayotgan boʻlsa.
Quyidagi muassasalarning shifokorlari mehnatga layoqatsizlik varaqasi berishga haqli emas:
- tez tibbiy yordam va qon bilan ishlash xizmati;
- shifoxonalarning qabul boʻlimlari;
- sud-tibbiy ekspertiza muassasalari;
- pansionat va sanatoriy-kurortlar, sil kasalliklari sanatoriyalari bundan mustasno;
- fizioterapiya, davolash fizkulturasi va sport tibbiyoti ixtisosliklari boʻyicha tibbiy muassasalar.
Shu tariqa, xususiy klinika tomonidan berilgan “kasallik varaqasi” umumiy asoslarda qabul qilinadi va haq toʻlanadi. Biroq bu aynan belgilangan shakl boʻyicha mehnatga layoqatsizlik varaqasi boʻlishi kerak, maʼlumotnoma emas. Sababi aynan varaqa nafaqa toʻlash uchun asos hisoblanadi, maʼlumotnoma boʻyicha esa shaxs ishdan (oʻqishdan) nafaqa huquqisiz ozod etiladi.
Qanday hollarda mehnatga layoqatsizlik varaqasi emas, balki maʼlumotnoma beriladi?
Quyidagilar mehnatga layoqatsizlik maʼlumotnomasi bilan tasdiqlanadi:
- oʻquvchi, talaba, magistrant, klinik ordinator va katta ilmiy xodim-izlanuvchilarning oʻqishga vaqtincha layoqatsizligi;
- alkogolga qaramlik natijasidagi kasalliklar va jarohatlar, shuningdek mastlik natijasida olingan jarohatlar;
- xodimlarning davriy profilaktik tibbiy koʻrikdan oʻtkazilganligi;
- harbiy xizmatga chaqiriluvchilarning ambulatoriya yoki statsionar sharoitda tibbiy koʻrikdan oʻtkazilganligi;
- kasallikning kelib chiqishi kasb bilan bogʻliqligini aniqlash yuzasidan tekshiruv oʻtkazilganligi;
- ayblanuvchi yoki sudlanuvchining sud ajrimi bilan tibbiy muassasaga joylashtirilganligi;
- ambulatoriya sharoitida 14 yoshga toʻlmagan bolaning parvarishga muhtojlik davri 14 kalendar kundan oshganligi.
Vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqasi oyiga bir marta - oyning ikkinchi yarmi uchun beriladigan ish haqi bilan birga toʻlanadi.
Qoidaga koʻra, xodimlar vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik muddati tugaganidan soʻng chiqishining birinchi kunidayoq byulletenni taqdim etadilar. Biroq kasallik davom etsa, xodim uni navbatdagi ish haqi berilishi vaqti kelganda topshirishi mumkin.
Shuningdek eslatib oʻtamiz, vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqasini ham davlat, ham xususiy kompaniyalar-ish beruvchilar toʻlashlari shart. Mazkur majburiyatdan boʻyin tovlash BHMning 10 baravaridan 15 baravarigacha jarima solish, huquqbuzarlik maʼmuriy jazo chorasi qoʻllanilganidan keyin bir yil davomida takroran sodir etilgan boʻlsa - BHMning 15 baravaridan 30 baravarigacha jarima solishga sabab boʻladi.
