2024-2028-жылларға мөлшерленген Өзбекстан Республикасында нәшебентликке ҳәм нәшебентлик қылмысларға қарсы гүресиў миллий стратегиясының тийкарғы мақсетлерине ерисиў, нәшебентликке ҳәм шөлкемлескен нәшебентлик қылмысларына қарсы гүресиў жумысын сапа жағынан жаңа басқышқа көтериў арқалы халықты, биринши гезекте, жаслардың саламатлығын ҳәм миллет генофондын нәтийжели қорғаў бойынша комплексли илажларды белгилеў мақсетинде:

I. Мақсет ҳәм тийкарғы ўазыйпалар.

Төмендегилер усы Пәрманның тийкарғы мақсетлери етип белгиленсин:

а) Өзбекстан халқының денсаўлығы ҳәм миллет генофондына үлкен қәўип туўдырып атырған нәшебентлик иллетине қарсы гүресиўге, сондай-ақ, оған себеп болып атырған шөлкемлескен нәшебентлик жынаятшылығын сапластырыўға қаратылған нормативлик-ҳуқықый, оператив-профилактикалық ҳәм шөлкемлестириўшилик-тәрбиялық илажлар комплексин белгилеў;

б) жас өспиримлер ҳәм жаслардың келешегин нәшебентлик қураллары ҳәм психотроп затлардан ҳәр тәреплеме қорғаўды барлық дәрежедеги мәмлекетлик уйымлар, шөлкемлер ҳәм мәкемелердиң әҳмийетли ўазыйпасы сыпатында айрықша белгилеў және олардың бул бағдардағы жуўапкершилигин түп-тийкарынан арттырыў.

2. Нәшебентлик ҳәм нәшебентлик қылмысларының ерте алдын алыў ҳәм оларға қарсы исенимли гүресиў бойынша жумысты әмелге асырыўға жуўапкер мәмлекетлик уйымлар ҳәм шөлкемлердиң тийкарғы ўазыйпалары етип төмендегилер белгиленсин:

а) билимлендириў мәкемелеринде, оқыўшылар ҳәм студентлер арасында психоактив затлардың тарқалыўына пүткиллей шек қойыў, сондай-ақ, жасларда нәшебентликке маўасасыз қатнасты қәлиплестириў бойынша тәсиршең илажларды комплексли әмелге асырыў;

б) қатаң жынайый-ҳуқықый механизмлер арқалы нәшебентлик қураллары, психотроп ҳәм күшли тәсир етиўши затлардың (кейинги орынларда - нәшебентлик қураллары) нызамсыз айланысына шек қойыў, бул бағдарда жаза илажларын түп-тийкарынан күшейтиў, сондай-ақ, жасларға қарата исленип атырған нәшебентлик қылмыслары ушын жуўапкершиликти күшейтиў;

в) республикамыз шегарасы арқалы нәшебентлик қуралларын алып кириў бағдарларын, оларды Интернет тармағы арқалы тарқатыў ҳәрекетлерин, нызамсыз нәшебентлик лабораторияларын ҳәм нәшебентлик жынаятлары жәмәәтлерин, соның ишинде, оларға қәўендерлик етип атырған лаўазымлы шахсларды анықлаўға қаратылған кең көлемли оператив-излеў ҳәм тергеў жумысларын жолға қойыў, олардың жумысына шек қойыў ҳәм жазаның сөзсиз екенлигин тәмийинлеў;

г) нәшебентлик қуралларын таярлаў ушын пайдаланылыўы мүмкин болған химиялық затлар (прекурсорлар) айланысы үстинен қатаң мәмлекетлик қадағалаўды орнатыў, медициналық мақсетлерде нәшебентлик қуралларынан пайдаланатуғын медицина мәкемелери, фармацевтика кәрханалары ҳәм дәриханалар жумысы үстинен қадағалаў әмелиятына санлы шешимлерди енгизиў;

д) халық, әсиресе, жас өспиримлер ҳәм жаслар арасында нәшебентлик ҳәм токсикоманияға диагноз қойыў, емлеў ҳәм медициналық-социаллық реабилитациялаў системасын түп-тийкарынан жетилистириўге қаратылған мәнзилли илажларды белгилеў.

II. Нормативлик-ҳуқықый механизмлерди жетилистириў.

3. Ишки ислер министрлиги (А.Ташпулатов) мәпдар министрликлер ҳәм уйымлар менен биргеликте 2025-жылдың ақырына шекем әмелдеги әмелиятлар, заманагөй талаплар ҳәм алдынғы сырт ел тәжирийбесин комплексли үйрениў тийкарында ислеп шықсын ҳәм киргизсин.

Нәшебентлик қуралларының айланысын тәртипке салыў механизмлерин, сондай-ақ, мәмлекетлик уйымлар ҳәм шөлкемлердиң анық жуўапкершилигин белгилейтуғын жаңа редакциядағы "Нәшебентлик қураллары ҳәм психотроп затлар ҳаққында"ғы нызам жойбары;

Нәшебентлик жынаятларының алдын алыўда ҳәм анықлаўда.

4. Бас прокуратура, Жоқарғы суд, Мәмлекетлик қәўипсизлик хызмети, Ишки ислер министрлиги ҳәм Бажыхана комитетиниң төмендегилерди нәзерде тутатуғын усыныслары мақуллансын:

а) жынайый-ҳуқықый механизмлер арқалы шөлкемлескен нәшебентлик қылмыслары жынаятшылыққа қарсы гүресиў жумысын пүткиллей жаңа басқышқа көтериў мақсетинде Жынаят кодексине айрықша жаңа "Халықтың денсаўлығы ҳәм миллет генофондына қарсы жынаятлар" бөлимин киргизиў;

б) нәшебентлик қылмыслардың жаңа түрлери, усыллары ҳәм шөлкемлескенлик дәрежесинен келип шығып, төмендеги қылмыслар ушын жигирма жылға шекем еркинен айырыў жазасын белгилеўди нәзерде тутатуғын жынайый жуўапкершиликти енгизиў:

i) нәшебентлик жынаят жәмийетшилигиниң жумысын шөлкемлестириў ҳәм тәмийинлеў, сондай-ақ, шөлкемлескен топар тәрепинен нәшебентлик қуралларын трансшегаралық усылларда ямаса Интернет тармағынан пайдаланған ҳалда саўда етиў;

ii) ҳәкимият ўәкилликлерин (лаўазым ўәкилликлерин) пайдаланыў жолы менен нәшебентлик затлардың нызамсыз айланысына қәўендерлик етиў ямаса бундай жынаятлардың ашылыўының алдын алыў мақсетинде мәлимлеме бериў;

iii) нызамсыз нарколабораторияны шөлкемлестириў ҳәм оның жумысын алып барыўды тәмийинлеў;

в) жәмийетлик орынларда нәшебентлик қуралларын пайдаланғаны ушын он бес суткаға шекем ҳәкимшилик қамаққа алыўды нәзерде тутатуғын ҳәкимшилик жуўапкершиликти енгизиў;

г) нәшебентлик қылмыслардың жүз бериўи ҳәм қайтадан жүз бериўиниң алдын алыў мақсетинде төмендеги ҳәрекетлер ушын жынайый жуўапкершилик илажларын еки есеге шекем күшейтиў:

i) наркотик затларды өткериў мақсетинде таярлаў, қайта ислеў, алыў, сақлаў, тасыў ямаса жибериў;

көп муғдарда, сондай-ақ оларды ҳәр қандай усылда көп муғдарда нызамсыз сатыў;

ii) қәўипли ямаса айрықша қәўипли рецидивист тәрепинен билимлендириў мәкемелеринде, еркинен айырыў орынларында, Интернет тармағынан пайдаланған ҳалда күшли тәсир етиўши затлардың айланысқа киргизилиўи, сондай-ақ, олардың көп муғдарда контрабанда жолы менен алып кирилиўи;

iii) күшли тәсир етиўши затлардың айырым категорияларын ири муғдарда (сатыў мақсетисиз) нызамсыз айланысқа киргизиў ҳәм қайта нызамсыз айланысқа киргизиў;

iv) адам өлими ямаса басқа да аўыр ақибетлерге алып келген наркотик қуралларды пайдаланыўға ҳәр қандай формада тартыў;

д) жас өспиримлер ҳәм жасларды нәшебентлик қылмысларынан қорғаў мақсетинде:

i) жынайый жуўапкершиликти аўырластырыўшы жағдай сыпатында жас өспиримлерге қарата ямаса оларды тартқан ҳалда ҳәр қандай нәшебентлик жынаятын ислеўди тән алыў;

ii) ержетпеген шахсты күшли тәсир етиўши затларды пайдаланыўға тартқаны ушын тиккелей жынайый жуўапкершиликти белгилеў;

iii) билимлендириў шөлкемлеринде, студентлер жатақханаларында, балалар дем алыў орайларында ямаса оларға тутас аймақларда күшли тәсир етиўши затларды сатқаны ушын жынайый жуўапкершилик илажларын еки есеге шекем күшейтиў;

iv) әйне билимлендириў шөлкемлеринде, студентлер жатақханаларында, балалар дем алыў орайларында ямаса оларға тутас аймақларда жас өспиримлерди күшли тәсир ететуғын затларды пайдаланыўға тартқаны ушын он жылға шекем еркинен айырыў жазасын нәзерде тутатуғын жынайый жуўапкершиликти енгизиў;

г) айырым түрдеги нәшебентлик жынаятларды ислеген шахсларға жазаны өтеўден мүддетинен алдын шәртли азат етиў қолланылмаў тәртибин енгизиў.

5. Өзбекстан Республикасы Президенти жанындағы Әпиў етиў мәселелери бойынша комиссия судланғанлардың әпиў етиўге байланыслы мүрәжатларын үйрениўде халықтың генофондына қарсы әмелге асырылған ҳәр қандай жынаяттың мәмлекет, жәмийет ҳәм шахс ушын қәўипли екенлиги, сондай-ақ, оғада аўыр ақыбетлерге алып келиўи мүмкин екенлигине айрықша итибар қаратсын.

III. Комплекс илажларды белгилеў ҳәм олардың орынланыўын тәмийинлеў.

6. Нәшебентлик ҳәм нәшебентлик қылмысларының ерте алдын алыў ҳәм оларға қарсы гүресиў бойынша 2025-2026-жылларға мөлшерленген комплексли әмелий ҳәрекетлер миллий бағдарламасы (кейинги орынларда - Миллий бағдарлама) 1-қосымшаға муўапық тастыйықлансын.

7. Жуўапкер министрликлер ҳәм уйымлар, Қарақалпақстан Республикасы Министрлер Кеңеси, ўәлаятлар ҳәм Ташкент қаласы ҳәкимликлери Миллий бағдарламаның орынланыўын өз тармақ бағдарлары ҳәм аймақлар кесиминде мәнзилли шөлкемлестириў бойынша ҳәр шеректе "жол карталары" ислеп шығылыўын тәмийинлесин.

8. Нәшебентлик ҳәм нәшебентлик қылмысларының ерте алдын алыў ҳәм оған қарсы қатаң гүресиў жумысларын комплексли шөлкемлестириў, сондай-ақ, Миллий бағдарламаның орынланыўын системалы қадағалаў мақсетинде Өзбекстан Республикасы Президенти Администрациясы жанында жумыс алып баратуғын Республикалық уйымлараралық муўапықластырыўшы жумысшы топар (кейинги орынларда - Муўапықластырыўшы жумысшы топар) 2-қосымшаға муўапық қурамда шөлкемлестирилсин.

9. Муўапықластырыўшы жумысшы топар (С.Гордеев, Б.Ташматов):

а) Нәшебентлик затлар ҳәм оқ атыў қуралларын қадағалаў агентлиги (кейинги орынларда - Агентлик) жанындағы Муўапықластырыўшы жумысшы топардың штабы қурамын жуўапкер министрликлер ҳәм уйымлардың қәнигелеринен қәлиплестирсин және усы Пәрманда белгиленген тийкарғы ўазыйпаларды 2025-2026-жылларда әмелге асырыў бойынша жумыслардың нәтийжелилигин, соның ишинде, орынларға шыққан ҳалда системалы үйрениў ҳәм мониторинг етиўди шөлкемлестирсин;

б) Миллий бағдарламада нәзерде тутылған илажлардың избе-из, сапалы ҳәм өз ўақтында әмелге асырылыўын турақлы ҳәм қатаң қадағалаўға алыў.

10. Мәмлекетлик уйымлар, ведомстволар ҳәм жергиликли ҳәкимликлердиң биринши басшыларына Миллий бағдарлама, тармақлық ҳәм аймақлық "жол карталары"нда белгиленген илажлардың өз ўақтында ҳәм нәтийжели әмелге асырылыўын тәмийинлеў және анық нәтийжелерге ерисиў бойынша жеке жуўапкершилик жүкленсин ҳәм бул бағдардағы жумыслардың нәтийжелилиги тәмийинленбеген жағдайда оларға қатаң илажлар көрилиўи ҳаққында ескертилсин.

11. Тәртип белгиленсин, оған муўапық:

а) жуўапкер мәмлекетлик уйымлар, ведомстволар ҳәм жергиликли ҳәкимликлер ҳәр айдың жуўмағы бойынша усы Пәрманда белгиленген тийкарғы ўазыйпаларды әмелге асырыў бойынша әмелге асырылған анық жумыслар ҳәм Миллий бағдарламаның орынланыўы ҳаққында Агентликке есабатлар киргизсин;

б) Муўапықластырыўшы жумысшы топар:

i) ҳәр айда жуўапкер мәмлекетлик уйымлар, ведомстволар ҳәм олардың аймақлық бөлимлери, сондай-ақ, жергиликли ҳәкимликлер басшыларының усы Пәрманда белгиленген тийкарғы ўазыйпалардың тараўлар ҳәм аймақлар кесиминде орынланыўы ҳаққындағы есабатларын тыңлап, нәтийжелилигин сын көзқарастан додалап барады ҳәм бул мәселеге жуўапкершиликсиз қатнаста болған басшыларға лаўазымынан азат етиўге шекемги тәсир илажларын көреди;

ii) ҳәр шеректе Өзбекстан Республикасы Президентине усы Пәрманға муўапық республикада нәшебентлик ҳәм нәшебентлик жынаятлардың ерте алдын алыў ҳәм оларға кескин қарсы гүресиў бойынша көрилген мәнзилли илажлар ҳәм ерисилген анық нәтийжелер ҳаққында мәлимлеме киргизсин.

IV. Нәшебентлик қылмыслардың ерте алдын алыў ҳәм анықлаў механизмлери.

12. Санаат ҳәм медицинада пайдаланылатуғын химиялық элементлердиң синтетик нәшебентлик затлар, психотроп ҳәм күшли тәсир ететуғын элементлерди нызамсыз таярлаў процесине кирип келиўиниң алдын алыў мақсетинде:

а) халықаралық тәжирийбеден келип шығып, Өзбекстанда айланысы шекленген прекурсорлар дизимин кеңейтиў илажларын көрсин;

сондай-ақ, оны әпиўайыластырылған тәртипте жедел жаңалаў (толықтырыў) механизмлерин енгизсин;

б) прекурсорлардың нызамлы айланысын тәртипке салыў ҳәм оларды ислеп шығарыўдан (шет елден алып келиўден) баслап реализациялаўға шекемги (транзит, өним ислеп шығарыўда пайдаланыў, сатыў, сақлаў, өткериў ҳәм басқалар) барлық процесслерди электрон қадағалаў системасын енгизиўди нәзерде тутатуғын қатаң мәмлекетлик қадағалаўды орнатсын;

в) Агентликке Өзбекстанда прекурсорлар айланысы үстинен системалы қадағалаўды әмелге асырыў ҳәм олардың нызамсыз айланысы жағдайлары бойынша тергеўге шекемги тексериўди өткериў ҳаққында ҳуқық қорғаў уйымларына усыныс киргизиў ҳуқықы берилсин;

г) Ишки ислер министрлигиниң Оператив-қыдырыў департаменти ҳәм Бажыхана комитетиниң Контрабандаға қарсы гүресиў басқармасы структураларында прекурсорлардың нызамсыз айланысына қарсы гүресиў бөлимлериниң жумысын бар штат бирликлери шеңберинде жолға қойсын.

13. Агентлик мәпдар министрликлер ҳәм уйымлар менен биргеликте еки ай мүддетте:

а) прекурсорлардың нызамлы айланысын тәртипке салыў ҳәм оның барлық басқышларында мәмлекетлик қадағалаўдың қатаң механизмлерин орнатыў, прекурсорлардың нызамсыз айланысы ҳәм олардан пайдаланыў тәртибин бузғаны ушын ҳәкимшилик ҳәм жынайый жуўапкершиликти енгизиўге қаратылған нормативлик-ҳуқықый ҳүжжетлердиң жойбарларын белгиленген тәртипте киргизсин;

б) нәшебентлик затлардың нызамсыз айланысы менен байланыслы жынаятлар ҳаққында хабар берген ямаса оларды анықлаўға жәрдем берген пуқараларды мүнәсип хошаметлеў тәртибин енгизиўди нәзерде тутатуғын ҳүкимет қарарының жойбарын ислеп шықсын ҳәм белгиленген тәртипте Министрлер Кабинетине киргизсин.

14. Санлы технологиялар министрлиги (Ш.Шерматов), Ишки ислер министрлиги (А.Ташпулатов) басқа да мәпдар министрликлер ҳәм уйымлар менен биргеликте 2026-жыл 1-июльге шекем жаслар арасында "Жаслар ҳәкимшилиги ҳаққында"ғы нызамның

Нәшебентлик дүканлар ҳәм интернет тармағында нәшебентлик қуралларының тарқалыў жағдайларын жасалма интеллект технологиялары жәрдеминде анықлаў ҳәм блоклаў, сондай-ақ, ең оптимал усынысларды таңлап алыў ҳәм әмелиятқа енгизиў илажларын көрсин.

15. Ишки ислер министрлиги (А.Ташпулатов):

а) 2025-жылдың ақырына шекем ишки ислер уйымларының барлық профилактика инспекторларын өзи хызмет етип атырған мәҳәлле аймағында нызамсыз нәшебентлик лабораториялары ҳәм күшли тәсир ететуғын дәри қуралларын жасалма усылда қадақлаў цехларын анықлаў бойынша оқытыўды шөлкемлестирсин және олардың бул бағдардағы нәтийжели жумысын бюджеттен тысқары қаржылар есабынан мүнәсип хошаметлеў ямаса мәҳәлледеги бундай нәшебентлик лабораториялары ҳәм цехлар басқа уйымлар (тармақ бөлимлери) тәрепинен анықланған жағдайда интизамий жаза илажларын қолланыў әмелиятын енгизсин;

б) Қорғаныў санааты агентлиги менен биргеликте 2026-жыл 1-мартқа шекем оператив-излеў илажларын өткериўде ишки ислер уйымлары ушын нәшебентлик қуралларының үлгилерин экспресс тексериўдиң ең заманагөй техникалық қуралларын сатып алыў ҳәм әмелиятқа енгизиў бойынша барлық зәрүр илажларды көрсин.

V. Усы Пәрманның орынланыўын шөлкемлестириў, тәмийинлеў ҳәм қадағалаў.

16. Өзбекстан Республикасы Президентиниң айырым ҳүжжетлерине 3-қосымшаға муўапық өзгерислер ҳәм қосымшалар киргизилсин.

17. Усы Пәрманның орынланыўын қадағалаў Өзбекстан Республикасы Президенти Администрациясының басшысы С.Ш.Мирзиёеваға жүкленсин.

Өзбекстан Республикасы

Президенти Ш. МИРЗИЁЕВ

Ташкент қаласы,

2025-жыл 3-ноябрь.