Халқымыз ноябрь айының екинши ярымында әҳмийетли сиясий ўақыяларға гүўа болды. Президентимиз парламент мәжилислери және Олий Мажлис Нызамшылық палатасының 20-ноябрьдеги мәжилисинде фундаментал баянатлар жасады. Жәмийетимиздиң өзин Ўатан, елдиң раўажланыўына байланыслы деп билетуғын алдынғы қатардағы ўәкиллери баянатлардың тәсири ҳәм таллаўы менен бәнт болып турған ўақтында мәмлекетимиз басшысы мәденият ҳәм көркем өнер тараўын раўажландырыў, атап айтқанда, театрлардың жәмийет мәдений турмысындағы әҳмийетин арттырыў ҳәм жумысын қоллап-қуўатлаўға байланыслы усыныслардың презентациясы менен танысты. Презентация үш мәжилистеги айтылған баянат ҳәм алда қойылған усыныслардың логикалық даўамы болды.
Мәмлекетимиз басшысы Президентлик жумысының дәслепки күнлеринен-ақ елимиз экономикасын буннан былай да раўажландырыў бойынша кең көлемли илажларды қолланыў менен бирге, халқымыздың мәнаўиятын арттырыў, сана-сезимин өзгертиў, улыўма, жаңа заман адамы тәрбиясы мәселесине айрықша итибар қаратып келмекте.
Баянатларда мәнаўиятты жоқарылатыў, мәденият ҳәм көркем өнер тараўын раўажландырыў темасы салмақлы орын ийеледи. Орынланған жумыслар, ҳәзирги ҳәм келешектеги ўазыйпалар терең сын көзқараста талланды. Көзде тутылған мақсетлерге ерисиўде жаңа қурамда жумыс баслаған депутатлардан халқымыз үлкен нәтийжелер күтип атырғаны атап өтилди. Өз гезегинде, енди Олий Мажлистиң жумысын нәтийжелиликке бағдарлап, нызамлы ўәкилликлерин анық мақсет жолында, нәтийжели пайдаланыў үстинде исенимли ислеўи зәрүр екенлиги анық болды.
«Бириншиден, сиз, әзизлерди күшли бәсеки, қызғын сиясий гүрес ҳәм ашық-айдынлық орталығында өткен сайлаўларда Олий Мажлис Нызамшылық палатасының депутаты деген мақтанышлы статусқа ийе болғаныңыз бенен шын жүректен қутлықлайман. Бул жоқары исеним - сизлердиң бай билим ҳәм турмыслық тәжирийбеңиз, елимиздиң раўажланыўы, ел-журтымыз абаданлығы жолында ислеп атырған пидайы мийнетиңизге халқымыздың үлкен ҳүрметиниң көриниси болып есапланады», деди мәмлекетимиз басшысы.
Усы жерде жанкүйерлик пенен айтылған және бир цитатаны келтирип өтпесек болмайды: "Депутат - бул халық хызметкери, ҳәммеге өрнек болатуғын, сиясий билими ҳәм санасы жоқары, өз Ўатанын шын жүректен сүйетуғын инсан. Шаңарақ, мәҳәлле ҳәм пүткил жәмийетте тынышлық, мийрим-шәпәәт ҳәм аўызбиршилик орталығын беккемлеў, жасларды ўатансүйиўшилик руўхында тәрбиялаў, халықаралық майданда Өзбекстан мәплерин исенимли қорғаўда халқымыз, бәршемиз сизлерге сүйенемиз."
Бүгин сиясий белсендилик ҳәр қашанғыдан да артқан. Буны октябрьде болып өткен сайлаўлар ҳәм оған шекем алып барылған үгит-нәсиятлаў процеси көрсетип берди. Депутатлыққа талабанлар ҳәм партиялар әдеўир орынлы ҳәм салмақлы басламаларды алға қойды, усыныс ҳәм идеялар билдирди, оларды әмелге асырыў ушын анық механизмлер исленди. Дәслепки баянатта мәмлекетимиз басшысы жаңа дәўирде парламент ҳақыйқый халық үйи, оның төменги палатасы болса идеялар генераторына, саламат бәсеки, пикир-таласлар майданына айланыўы керек екенлиги ҳаққында айтып, партиялар ҳәм депутатлыққа талабанлардың белсендилигин атап өтти, олардың бир неше усыныс ҳәм басламаларын қоллап қуўатлады.
Жоқарыдағы түсиниклер ҳәзирги ўақытта ғалаба хабар қураллары, социаллық тармақлар, сиясий дөгереклер, әпиўайы ушырасыўларда тийкарғы темаға айланғаны бийкар емес. "Бүгин пүткил дүнья оғада тынышсыз ҳәм қәўипли жағдайда жасап атырғанын ҳәммемиз көрип, сезип атырмыз. Мине усындай қыйын дәўирде мәмлекетимиздиң ғәрезсизлиги ҳәм суверенитетин, халқымыздың тыныш ҳәм еркин турмысын ең бийбаҳа байлық сыпатында қәстерлеп сақлаў ҳәм қорғаў ең әҳмийетли ўазыйпамыз болып қалатуғыны" жоқары минберлерде айтылды.
Және бир гәп. Жасларымыз санасында миллий мақтаныш пенен бирге улыўмаинсаныйлық қәдириятларға ҳүрмет сезимин жетилистириў мақсетинде жасларға байланыслы мәмлекетлик сиясатты жетилистириў жумыслары бүгин жедел түске енди. Келешек әўладты заманагөй билим ҳәм көз-қарас, дәраматлы кәсип ийелери етип тәрбиялаў, оларды илим, IТ технологиялар, руўхыйлық, көркем өнер ҳәм әдебият, спортқа үйретиў ушын бар күш ҳәм имканиятлар жумсалмақта.
"Бүгин тек ғана мине усындай алдынғы жасларға, мине усындай жанкүйер зыялыларға, Ўатан раўажланыўы жолында бирлескен халыққа ийе болған мәмлекет ғана өзиниң миллий мәплерин тәмийинлеўге ерисе алады. Усы мүнәсибет пенен жақында Наўайы ўәлаятында айтқан пикиримди тәкирарлаўды зәрүр, деп билемен.
Бизиң еки оқ тамырымыз, еки таяныш сүйенишимиз бар: бири - экономика, бири - мәнаўият. Руўхый жақтан уллы халық - экономикалық жақтан да уллы болады. Соның менен бирге, биз жәмийетимиздеги ашық-айдынлық ҳәм еркинлик орталығын, миллетлер ҳәм динлер арасындағы татыўлық ҳәм аўызбиршиликти беккемлеў, сөз ҳәм баспасөз еркинлиги, ҳүждан еркинлигин тәмийинлеў бойынша баслаған жумысларымызды даўам еттиремиз". Президентимиздиң бул сөзлеринен мақсет ҳәм ўазыйпалардың анықлығы көринбекте. Тек оны толық әмелге асырыў ушын жаңа қурамдағы депутатлар менен халқымыздың аўызбиршиликтеги ҳәрекети зәрүр.
Ҳақыйқатында да, бүгин өзгерислер дәўири, өзгеретуғын ўақыт. Әдебият, көркем өнер, мәденият абаданлыққа, руўхыйлық ҳәм ағартыўшылықты жоқарылатыўға хызмет етиўи талап етилип атырған ўақыт. Халқымыз, әсиресе, жаслар ой-пикиринде революциялық жемириўлер болып өтпекте. Кеше көз алдымызда дүнья жүзи болып көринген нәтийжелер, табыслар ҳәзир ҳеш кимди қанаатландырмай қойған. Жәмийет алға - жоқарыға умтылмақта. Мақсетке ерисиў ушын барлық илажлар көрилген ҳәм көрилмекте. Буннан былай пәтти жаздырмастан, ерк-ықрарды иске қоссақ болды.
Жоқарыда айтқанымыздай, 22-ноябрь күни Президентимиз жанында мәденият ҳәм көркем өнер тараўын раўажландырыў, атап айтқанда, театрлардың жәмийет мәдений турмысындағы әҳмийетин арттырыў ҳәм олардың жумысын буннан былай да қоллап-қуўатлаўға байланыслы усыныслар презентациясы өткерилди.
Бул бағдарлар мәмлекетимиз басшысының турақлы итибарында. Ядынызда болса, дөретиўши зыялылар менен 2017-жыл 3-августтағы ушырасыў, 2021-жыл 19-январьдағы үлкен мәжилисте руўхыйлық, әдебият ҳәм көркем өнердиң раўажланыўына байланыслы айрықша пикирлер билдирилген еди. Республикалық Руўхыйлық ҳәм ағартыўшылық кеңесиниң өткен жыл 22-декабрьдеги кеңейтилген мәжилисинде де оғада салмақлы баслама ҳәм усыныслар көтерилген еди. Руўхый турмысымызда жаңа реформалар дәўирин баслап берген бул тарийхый ушырасыўда руўхыйлық, ағартыўшылық, мәденият, көркем өнер, әдебият ҳәм дөретиўшилик тараўларындағы жумыслар сын көзқарастан додаланып, келешектеги тийкарғы ўазыйпалар белгилеп берилди.
Хош, мәмлекетимиз басшысы руўхыйлық, ағартыўшылық, мәденият, әдебият, көркем өнердиң раўажланыўына неге буншелли жанкүйерлик көрсетпекте? Не ушын адамларымыздың санасы менен жүрегин байытыў, мәдений дәрежесин арттырыў мәселелерине мәмлекет дәрежесинде итибар қаратылмақта? Мине усы тараўға салмақлы қаржы қаратылып атырғанының себеби неде? Себеби, бул бағдардағы реформалар ғана адамлардың өмирге көз-қарасын өзгерте алады. Ертеңги күнге исенимди, ел-журт тәғдирине байланыслы сезимлерди беккемлейди. Қайсы тараўда болмасын, белгиленген ўазыйпаларды әпиўайы, қол ушында сезбей, әйтеўир орынлаў емес, оларды саналы түрде, пикир шығырығынан терең өткерип, қәлбимиздиң буйрығы менен, ҳүжданлы, ҳадал, толық орынлаў көнликпесин тәрбиялайды.
Бир неше күн бурынғы презентацияда жуўапкерлер мәденият ҳәм көркем өнер, соның ишинде, театрлардың жәмийет мәдений турмысындағы әҳмийетин арттырыў ҳәм олардың жумысын буннан былай да қоллап-қуўатлаў бойынша ислеп шығылған илажлар ҳаққында мәлимлеме берди. Мәмлекетимиз басшысының көрсетпелери менен әмелге асырылыўы керек болған бул илажлардың мазмун-мәнисине жақсы итибар берсек, оларда халқымыздың кеўлиндеги тилеклер сәўлеленгенин көремиз.
Соның ишинде, сахна шығармаларын жаратыўда дөретиўшилик бирге ислесиў қоллап-қуўатланады, драматургия ҳәм режиссёрлық және де раўажландырылады, атап айтқанда, театр драматурглери ушын Маҳмудхожа Беҳбудий, жас режиссёрлар ушын Бахадыр Йўлдошев атындағы сыйлықлар шөлкемлестириледи. Сондай-ақ, "Нигоҳ" дөретиўшилик жойбары жолға қойылып, миллий академиялық музыка көркем өнери бойынша композиторлар таңлаўы өткериледи.
2025-2030-жыллары театрларда "Миллий қаҳарман" ҳәм "Инсан қәдири ушын" темаларында 32 спектакль дизими жаратылады. Мәденият ҳәм көркем өнердиң билимлендириў менен үзликсиз бирге ислесиўин беккемлеў, студентлердиң театрларда әмелий жумысын көбейтиў, театр тараўына байланыслы илимий изертлеўлерге буйыртпа бериў мәселелерине айрықша итибар қаратылады.
Театр актёрлары ҳәм режиссёрлары, театр таныўшы ҳәм көркем өнертаныўшылардың шеберлик мектеплери шөлкемлестириледи. Театр сыншылары ҳәм драматурглер клубының жумысы жолға қойылып, қоллап-қуўатланады. Ҳәр жылы мәмлекетлик емес театрларға да мәмлекетлик буйыртпа бериледи. Улыўма ҳәм жоқары билимлендириў мәкемелеринде ҳәўескер театр жәмәәтлери дүзилип, олар арасында таңлаўлар өткериледи. Жаслардың театрларға турақлы барыўын нәзерде тутатуғын "Театр - ибратхана" бағдарламасы әмелге асырылады.
- Тараўға заманагөй техника ҳәм технологияларды енгизиў, өзине тән декорцияларды алып кириў, маркетингтиң тартымлы усылларынан пайдаланып, тамашагөйлер дыққат-итибарын тартыў гезектеги ўазыйпаларымыздан, - дейди мәденият министри Озодбек Назарбеков. - Театр - жүрегимиз, жәмийетимиз айнасы, жүрегимизди үлкейтип, руўхыйлығымызды байытатуғын орын. Президентимиз мине усы жағдайды терең сезинип, халқымызды театрға қайтарыў ушын бир қатар илажларды белгилеп берди.
Жаслығымызда ата-аналарымыз тез-тез театрға - спектакльлерди тамаша етиўге баратуғын еди, гейде биз де олар менен бирге баратуғын едик. Мектеп дәўиримизде көпшилик театрлар репертуары бизге яд болып кеткен еди. "Қыямет қарыз," "Гүздиң биринши күни," "Дизимлерде жоқ," "Ҳәр толықда бир айып," "Атасының қызы," "Қара белбеў..." Ямаса телевидение арқалы тез-тез берилетуғын "Алтын дийўал," "Келинлер көтерилиси," "Парвона" ҳәм басқа да спектакльлерин қайта-қайта тамаша етиўден еринбегенбиз.
Баспасөзде журналист сыпатында енди жумыс баслаған ўақытларым Республикалық жас тамашагөйлер театры қандайда бир халықаралық фестивальда сыйлы орын ийеси болып қайтып келди. Редакция тапсырмасы менен бул жаңалық ҳаққында хабар таярлаў ушын Өзбекстан халық артисти Обид Толиповтың алдына бардым. Сөйлесиў ўақтында ол мени фестивальда қатнасқан узақ ҳәм жақын мәмлекетлердиң бир неше театр жәмәәтлериниң дизими менен таныстырды.
- Дизимге бир әҳмийет бериң, - деди Обид аға. - Қараң, олардың көпшилиги "академиялық театр" ямаса "үлкен театр" статусына ийе. Не, бизде бундай дәрежеге жеткен дөретиўшилик жәмийетлер жоқ па? Тек бир "академиялық" ҳәм бир "үлкен" театрымыз бар. Негизинде бул талапқа жуўап бере алатуғын онлаған театрларымыз, потенциаллы ҳәм талантлы үлкен актёрларымыз көп. Мәселе оларды жүзеге шығарыўда.
Сол ўақытта жаслығым ҳәм тәжирийбем жетерли болмағаны себепли гәптиң мәнисине толық жетпеген болыўым мүмкин. Бирақ ўақыт өтип, кәсибимниң талабы бойынша көркем өнер дүньясы менен жақыннан танысып барған сайын халық артистиниң қызғынлық пенен айтқан екинши ҳақыйқат екенлигин аңладым. Кешеги презентация ҳаққындағы хабардан келеси жылдан Өзбекстан театр жәмәәтлериниң миллий рейтинги дүзилгенин, аймақлардағы театр имаратлары толық оңланып, заманагөй технологиялар тийкарында модернизацияланатуғынын, Муқимий атындағы Өзбекстан мәмлекетлик музыкалы театрына "академик" статусы берилетуғынын билип, миллионлаған көркем өнер ықласбентлери қатарында кеўлимизди жақтырды. Пикирлеўдеги революциялық өзгерислер платформасы болған бул көркем өнер түри өзиниң тийкарғы мақсети тәрепке қарай таслаған исенимли қәдемлер салмақлы болыўын нийет еттик.
Бүгин тамашагөйди турмыстың мәниси, улыўма инсаныйлық сезимлер, мәңгилик түсиниклер, күнделикли машқалалар ҳәм олардың шешими ҳаққында ойлаўға, бақлаў жүргизиўге шақыратуғын сахна шығармаларын жаратыў ўазыйпасы өзиниң гезектеги кешиктирип болмайтуғын басқышына көтерилмекте. Сонлықтан, халқымыз, әсиресе, перзентлеримиздиң санасында Ўатанға муҳаббат, елимиздиң келешегине байланыслы, тыныш, еркин ҳәм абадан турмысты қәдирлеў сезимин күшейтиўде мәденият ҳәм көркем өнер ғайраткерлериниң орны ҳәм тәсири шексиз.
Нодир МАҲМУДОВ,
“Янги Ўзбекистон” хабаршысы.