Iqlim bilan bog'liq xavf-xatarlar yuzaga keladigan hududlarning ilk global xaritasi yaratildi

    Londondagi Xalqaro amaliy tizimli tahlil instituti (IIASA) va Nyu-Yorkdagi Kolumbiya universiteti olimlari iqlim bilan bog'liq xavf-xatarlar yuzaga keladigan hududlarining ilk global xaritasini yaratishdi.

    Tadqiqot Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) ilmiy jurnalida e'lon qilindi.

    Mutaxassislar so'nggi 65 yil davomidagi issiqlik to'lqinlarini ko'rib chiqib, o'rtacha mavsumiy haroratga nisbatan issiqlik darajasi kuchliroq bo'lgan hududlarni aniqlashdi.

    Ushbu issiqlik to'lqinlari asosan so'nggi besh yil ichida kuzatilgan, ba'zilari 2000-yillarning boshlarida yoki undan oldin sodir bo'lgan.

    Iqlimdan eng ko'p zarar ko'rgan mintaqalarga markaziy Xitoy, Yaponiya, Koreya, Arabiston yarim oroli, Sharqiy Avstraliya, Janubiy Amerika va Arktikaning bir qismi kiradi.

    Biroq, eng kuchli va izchil to'lqin shimoli-g'arbiy Yevropadan keladi, u yerda bir qator issiqlik to'lqinlari 2022-yilda taxminan 60 000 kishining, 2023-yilda 47 000 kishining hayotdan ko'z yumishiga olib keldi.

    Iqlim ofatlari Germaniya, Fransiya, Buyuk Britaniya va Niderlandiyada va boshqa mamlakatlarda sodir bo'ldi. Shu yilning sentabr oyida Avstriya, Fransiya, Vengriya, Sloveniya, Norvegiya va Shvetsiyada yangi maksimal harorat rekordlari o'rnatildi. AQShning janubi-g'arbiy qismi va Kaliforniyaning ko'plab hududlarida ham oktabr oyigacha rekord harorat kuzatildi.

    Bu hududlarda ekstremal harorat yozning o'rtacha haroratidan tezroq ko'tarilmoqda, bu esa so'nggi bir necha o'n yilliklar ichida eng ilg'or iqlim modellari tomonidan bashorat qilinganidan ancha yuqori.

    Biroq, bu hodisa hamma joyda sodir bo'lmayapti. Tadqiqot shuni ko'rsatdiki, boshqa ko'plab hududlarda harorat ko'tarilishi bashorat qilingan modellardan pastroq.

    Bularga AQShning shimoliy va janubiy Kanadaning katta hududlari, Janubiy Amerikaning ichki hududlari, Sibirning katta qismi, Shimoliy Afrika va Shimoliy Avstraliya kiradi.

    Tadqiqot tarixan tez ortib borayotgan xavfga duch kelgan hududlarni aniqlash orqali haddan tashqari va misli ko'rilmagan issiqlik tufayli ortib borayotgan xavfni bartaraf etish yo'lidagi muhim qadam bo'ldi, deb xabar beradi gazeta.ru.