Әзербайжан Республикасының Президенті Ильхам Әлиевтің төрағалығымен өткен шарада Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев, Қырғыз Республикасының Президенті Садыр Жапаров, Тәжікстан Республикасының Президенті Эмомали Рахмон, Түркіменстан Министрлер кабинеті төрағасының орынбасары Ходжамират Гелдимирадов, БҰҰ Еуропа экономикалық комиссиясының Атқарушы хатшысы Татьяна Молчан және Азия және Тынық мұхиты өңірлеріне арналған Экономикалық және әлеуметтік комиссиясының Атқарушы хатшысы (ЭСКАП) Армида Алиcджабана, сондай-ақ құрметті қонақтар – Венгрия Премьер-Министрі Вектор Орбан және Грузия Премьер-Министрі Ираклий Гарибашвили, Шығанақтағы араб мемлекеттері ынтымақтастық кеңесінің Бас хатшысы Джасем Әл-Будайви қатысты.

Сөз басында Мемлекет басшысы барлық қатысушыларды 1998 жылы Ташкент декларациясында белгіленген бағдарламаның 25 жылдығымен және осы айтулы датаға арналған БҰҰ Бас Ассамблеясының арнайы қарарының қабылдануымен құттықтады.

Өзбекстан басшысы Әзірбайжанның тиімді төрағалығымен СПЕКА аясындағы аймақтық ынтымақтастық сапа жағынан жаңа деңгейге көтерілгенін ерекше атап өтті.

Мемлекет басшысы айтқандай, бұл маңызды тұғырнама тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізудегі өңірлік әріптестіктің тәжірибелік тетігі ретінде өзінің аса қажеттігін айқын көрсетті.

Бағдарлама аясында сауда, коммуникация, көлік-логистика, цифрландыру, энергетика, су ресурстары, экология, гендерлік теңдік және басқа да салалардағы практикалық ынтымақтастықты кеңейтуге бағытталған 400-ден астам жоба жүзеге асырылды, сауданы жеңілдету және инновациялық даму стратегиялары қабылданды.

Соңғы жылдары Орталық Азияда тату көршілік пен сенім атмосферасы нығайып, интеграция тереңдей түскені атап өтілді.

– Бүгінде Орталық Азия елдері, Әзірбайжан, Грузия және Венгриямен ауқымды өнеркәсіптік кооперация және инфрақұрылымдық бағдарламаларды жүзеге асырудамыз. Біз бірлескен инвестициялық компанияларды құрдық, қаржыландыру тетіктерін белгіледік. Шекаралас аймақтарда заманауи сауда-логистикалық орталықтар мен арнайы экономикалық аймақтар салынуда, – деді Мемлекет басшысы.

Қазіргі жаһандық геосаяси тұрақсыздық жағдайында аймақ елдерінің алдында тұрған қауіптерге назар аудара отырып, Өзбекстан басшысы СПЕКА аясында аймақтық ынтымақтастықты одан әрі нығайту үшін бірқатар практикалық бастамаларды алға тартты.

Бағдарламаны экономикалық ынтымақтастықты кеңейтудің анағұрлым тиімді өңірлік алаңына айналдыру үшін әріптестіктің негізгі бағыттары бойынша жұмыс топтарының тиімділігін күрт арттыру, сондай-ақ екіжақты ынтымақтастықтың институционалдық негіздерін нығайту қажет екендігі атап өтілді.

БҰҰ Еуропалық экономикалық комиссиясы және ЭСКАП сарапшыларымен бірлесіп «СПЕКА-2030» даму тұжырымдамасын әзірлеу ұсынылды.

Мемлекет басшысы өңірлік сауданы ынталандыру мақсатында орын алған кедергілерді жою және экспорт-импортты техникалық реттеу шараларын үйлестіру мақсатында әлемдік озық тәжірибе енгізуді көздейтін бірлескен іс-шаралар жоспарын әзірлеудің орындылығын атап өтті.

Бұл шараларды қабылдау, Мемлекет басшысы атап өткендей, 2030 жылға қарай елдеріміздің өзара тауар айналымын 100 миллиард долларға, ондағы өнеркәсіп өнімдерінің үлесін 70 пайызға жеткізуге мүмкіндік береді.

«Жасыл» экономика, инновациялар, жоғары технологиялар, логистика, баламалы энергетика, «ақылды» ауыл шаруашылығы, заманауи әлеуметтік инфрақұрылымды құру және басқа да салалардағы ірі жобаларды қолдау мақсатында келесі жылы СПЕКА мақсатты қорын құру және практикалық жұмысын бастау маңызды екені айтылды.

– Қор халықаралық даму институттарымен белсенді жұмыс істеп, қаржы ресурстарын тартуы және басым жобалар мен бағдарламаларға барынша қолайлы жағдайларда гранттар беруі керек. Оның қалыптасуына Өзбекстан да өзінің қаржылық үлесін қосуға дайын, – деді Шавкат Мирзиёев.

Бір-бірімен байланысты көлік дәліздерін дамыту туралы айта келе, Мемлекет басшысы Транскаспий мультимодальды дәлізі аясында ақпарат алмасу үдерісін цифрландыруға бағытталған «жол картасын» толықтай жүзеге асыру қажеттігін атап өтті.

Келесі жылы Өзбекстанда «Цифрлық көлік маршруттары» халықаралық форумын өткізу бастамасы көтерілді.

Сонымен қатар, БҰҰ-ның мамандандырылған институттарымен аймақтағы көлік байланысын нығайту бойынша ауқымды жобаларды белсенді ілгерілету ниеті айтылды.

Өзбекстан басшысы СПЕКА аясында азық-түлік қауіпсіздігін тиімді қамтамасыз ету бойынша жоғары деңгейдегі арнайы жұмыс тобын құруды және оның алғашқы отырысын келесі жылы Самарқандта өткізуді ұсынды.

– Бұл іс-шараның күн тәртібінде жетекші агроөнеркәсіптік кәсіпорындарымыз арасындағы кооперациялық байланыстарды дамыту және қосылған құн тізбегін құру, ғылыми-технологиялық алмасуларды ілгерілету, ресурстарды үнемдейтін озық шешімдерді енгізу, «экспресс» дәліздерді іске қосу басты орын алады. , – деді Мемлекет басшысы.

Су, энергетика, экология және ауыл шаруашылығы секторларының өзара байланысын негізге ала отырып, СПЕКА-ның жан-жақты жаңа тұжырымдамалық құжатын – көпжақты «Жасыл стратегияны» қабылдайтын кез келгені атап өтілді.

Біріккен Ұлттар Ұйымының талдауы бойынша біздің аймақтағы елдер су тапшылығынан жыл сайын шамамен 2 миллиард доллар жоғалтуда. Осындай күрделі үдеріс шиеленісе, мәселелер жан-жақты шешілмесе, жан басына шаққандағы сумен қамтамасыз ету көрсеткіші 25 пайызға, өнімділік 40 пайызға төмендеуі мүмкін, деді Мемлекет басшысы.

Мемлекет басшысы гендерлік теңдікті қамтамасыз ету, әйелдерді кәсіпкерлік қызметке тарту мәселелеріне ерекше назар аударды.

Іскер әйелдердің белсенді бастамалары мен нақты жоспарларын тұрақты және жүйелі түрде ынталандыру мақсатында СПЕКА Іскер әйелдер кеңесін құру ұсынылды.

Сонымен қатар, Президент осы кеңес аясында елдеріміздің гүлденуі мен экономикалық дамуына, ортақ ынтымақтастығымызға теңдессіз үлес қосып жүрген әйелдерді «СПЕКА Құрметі» халықаралық марапатымен марапаттау бастамасын алға тартты.

Өзбекстан басшысы әріптестеріне, Еуропа экономикалық комиссия мен ЭСКАП басшылығына сөйлеген сөзінде СПЕКА аясында Ауғанстанмен жұмыс қатынастарын орнатуға және ынтымақтастықты қалпына келтіруге шақырды.

– Бұл елді өз проблемаларымен жалғыз қалдыруға болмайды. Қазіргі үкіметпен халықаралық диалог орнатылмаса, оң нәтижеге қол жеткізу мүмкін емес, – деді Мемлекет басшысы.

Мемлекет басшысы екі күн бұрын Парижде қабылданған ЮНЕСКО Бас Ассамблеясының Орталық Азияда – 2025 жылы көне Самарқанд қаласында өткізу туралы тарихи шешімін қолдағаны үшін барлық қатысушыларға ерекше алғысын білдірді.

Сөзінің соңында Президент Шавкат Мирзиёев Өзбекстан халықтарымыздың тұрақты дамуы мен гүлденуін қамтамасыз ету мақсатында СПЕКА өңірлік бағдарламасы аясында көпжақты әріптестікке бейілді екенін тағы да қуаттады.