Австрияда белгілі өзбек ғалымы Мулла Исхоқ Ибрагим туралы маңызды мақала жарық көрді

    Жуырда Өзбекстанның Венадағы елшілігінің бастамасымен және Австрия Ғылым академиясының Орталық Еуразиядағы исламды зерттеу комитетімен ынтымақтастықта “Мулла Исхоқ: XIX ғасырда Венгриядағы өзбек баласы” атты тақырыпта мақала жариялануы ұйымдастырылды.

    Бұл мақаланы Венгрияның Этвош Лоранд университетінің түркітану кафедрасының меңгерушісі, Шығыстану институтының директоры Бенедек Пери жазған.

    Онда өзбек ғалымы Мулла Исхоқ Ибраһимнің (Мулла Садық) (1836-1892ж) атақты венгр түркітанушы ғалымы және саяхатшысы Армин Вамберимен кездесуі және олардың Венгрияға жасаған сапары, сондай-ақ өзбек ғалымының осы мемлекеттегі өмірі мен шығармашылығы туралы маңызды мәліметтер тарихи дереккөздерге сүйене отырып, оқырмандар назарына ұсынылған.

    Мақалада Мулла Исхоқтың Венгрияға келуі және осы елде қоныстануы ерекше оқиға болғаны, 1864 жылы июнь айында жергілікті басылымдарда Вамберидің Венгрияға өзбек ғалымын “венгр және шығыс тілдері арасындағы генетикалық байланыстардың жанды дәлелі” ретінде әкелгені туралы мәліметтер жан-жақты жазылған. Сондықтан да Мулла Исхоқ Венгрияда өзіне тән белгілі адамға айналғаны және 1860 жылдардың орталарында сол дәуірдің жетекші газет-журналдарында ол туралы жиі-жиі хабарлар жарияланғаны тілге тиек етілген.

    Мақала авторының айтуынша, Мулла Исхоқ венгр тілін өте жақсы меңгерген. Ол әйгілі венгр ақыны Янош Аранидың (1817-1882) шығармашылығында «Ғажайып киіктің хикаясы» өлеңін венгр тілінен өзбек тіліне шебер аударған.

    Ол өзбек халық ертегілерінің венгр тіліне аудармасын кітап етіп шығарумен қатар Бұхара мен Хиуадағы өткізілетін той рәсімдері туралы толық мәліметтерді де мерзімді басылым беттерінде жариялаған.

    Сондықтан венгрлер біздің елімізді «Орталық Азияның көптеген жақтары, оның табиғаты, ауыл шаруашылығы, тілі мен әдет-ғұрыптары туралы бай және беделді білім көзі» деп сипаттаған.

    «Мулла Исхоқ туған жерін сағынып, үнемі елге баруды ойлап жүрген. «Өкінішке орай, түрлі қолайсыз жағдайлардың кесірінен өзбек ғалымы ешқашан өз мақсатына жете алмады», - деп жазады автор.

    Тарихтан белгілі, Мулла Исхоқ 1892 жылы 22 май күні Венгрияның Фейер облысы Веленце қаласындағы зиратқа ислам дәстүрі бойынша жерленген.

    Бұл мақаланың авторы Бенедек Пери Венгриядағы түрік әдебиетін зерттеп жүрген ғалымдардың көрнекті өкілдерінің бірі. Ол 1966 жылы Венгрияда дүниеге келген. Қазіргі уақытта Венгрия Шығыстану институтының директоры және Этвош Лоранд университетінің түркітану кафедрасының меңгерушісі қызметін атқаруда.

    Бенедек Пери осы университетте ағылшын, парсы және түрік тілдерін меңгерген. Соңғы жылдары барысында Әлішер Науаи шығармашылығын зерттеп жүрген бұл ғалым осы бағытта ағылшын тілінде біраз мақалалар жариялауда.Сонымен қатар ол қазір «Бобурноманы» венгр тіліне аударумен айналысуда.

    No date selected
    March 2024
    1
    2
    3
    4
    5
    6
    7
    8
    9
    10
    11
    12
    13
    14
    15
    16
    17
    18
    19
    20
    21
    22
    23
    24
    25
    26
    27
    28
    29
    30
    31
    Use cursor keys to navigate calendar dates