Тоқыма өнеркәсібі барлық аймақтарда кең таралған және ең көп адам жұмыс істейтін әлеуетті өнеркәсіп саласы. Бүгінде 6 мыңнан астам кәсіпорында 570 мың адам жұмыс істейді.
Кейінгі жылдары инвестициялар мен жаңа технологияларды белсенді тартудың арқасында сектордағы өнімділік жылдам өсті. Мәселен, өткен жылы 8 миллиард 200 миллион доллардың тоқыма және тігін-тоқыма өнімдері өндірілген. Бұл көрсеткіш 7 жыл бұрынғыдан 4,2 есеге артық.
Сондай-ақ, 2023 жылы желідегі экспорт 3,1 млрд долларды құрады. Биыл үш жаңа нарыққа шығып, экспорт географиясы 83 елге жетті.
Алайда оның құрамын талдасақ, белгілі бір кемшіліктер де байқалады. Мысалы, дайын өнім экспортында қосылған құны жоғары өнімдердің үлесі аз. Экспорттың 80 пайызы дәстүрлі нарықтарға жіберіледі. Еуропаға экспорт көлемі күткендей емес.
Дамыған елдердің нарығына немесе брендтеріне экспорт көлемін ұлғайту үшін халықаралық стандарттар мен сертификаттау қажет. Бірақ мұндай талаптарға біздің кәсіпорынның 175-і ғана жауап береді. 18 ауданда тоқыма бұйымдарының жылдық өндірісі 1 миллион долларға да жетпейді.
Жиында осындай талдау негізінде желідегі үлкен мүмкіндіктер көрсетілді.
«Boston Consulting Group» қорытындысына орай, біздегі бар шикізатпен кем дегенде 15 миллиард доллардың өнімін шығарып, 500 мың жаңа жұмыс орнын ашуға болады.
Мәселен, 1 келі жіптің бағасы Өзбекстанда әлемдік бағадан орта есеппен 28 пайызға арзан. Бұл дайын өнімді ұлғайтуға және бәсекелесуге үлкен мүмкіндік.
Қаржылай қолдау да қарастырылған. Өткен жылдың басында мата, бояу-әрлеу, дайын тігін-тоқыма жобаларына 50 миллион доллар қаражат бөлінді. Бұл сома игерілгеннен кейін тағы 100 миллион доллар бөлу жоспарлануда.
Мемлекет басшысы осы мүмкіндіктерді ұтымды пайдаланып, өңірлердегі жобалар мен жұмыс орындарын көбейту керектігін айтты.
– Бұл саладағы біздің бірден-бір дұрыс жолымыз – қолда бар шикізатты толық өңдеу арқылы жоғары қосылған құн құру және дәстүрлі арзан нарықтардан жаңа нарықтарға шығу, – деді Шавкат Мирзиёев.
Өндірістің қолайлы жолдарының бірі –ірі кәсіпорындардың филиалдарын махаллаларда ашу. Мысалы, Самарқанд қаласындағы «Зарафшон текстиль» фабрикасы 11 облыстық филиалын ашқан. Мұның артықшылығы – артық уақыт пен шығын шығарып, стандартты қайта енгізудің немесе сертификат алудың қажеті жоқ. Сондықтан бұл тәжірибені кеңейту қажет екені айтылды.
Тоқыма кәсіпорындары үшін маңызды мәселелердің бірі – шикізат. Өзбекстанда 1 300 000 тонна талшықты өңдеу қуаттылығы бар. Бірақ қазір 1 миллион тоннаға жуық талшық дайындалуда. Сондықтан мақта өсіруге кететін шығынды азайтып, өнімділікті арттыру қажет екені айтылды.
Мақта-тоқыма кластерлерінің қызметі де сөз болды. Олардың тұрақты жұмысын қамтамасыз ету бойынша ұсыныстар талқыланды.
Видеоселектор жиынында 100-ден астам бизнесмен қатысты. Президент олармен сөйлесті.
Кәсіпкерлер тоқыма кәсіпорындарын салу, қосылған құн салығын бір күнде қайтару тәжірибесін кеңейту, экспорттық несие алуды жеңілдету, арзан қаржы ресурстарын бөлу, ұлттық өнімді танымал ету бойынша өз ұсыныстарын айтып, өз мәселелерін ортаға салды.
Шенеуніктерге осы мәселелерді жан-жақты зерделеп, тәжірибеге енгізу, қажет болған жағдайда заңнаманы жетілдіру тапсырылды.
Өнеркәсіпті кешенді дамытуда «Узтуқимачиликсаноати» бірлестігінің алатын орны зор. Сондықтан оны қазір тоқыма өнеркәсібінің әр саласының кәсіпкерлерінен құралған Кеңес басқарады. Оның өкілдері әр облыс бойынша сайланады. Одақ өкілдері кластерлер мен тоқыма кәсіпорындарына өндірісті, инвестицияны, экспортты және жұмыспен қамтуды арттыруға көмектеседі.
Брендтермен жұмыс істеу, халықаралық сертификаттары бар экспорттаушылар санын арттыру, Еуропа елдерінде жан-жақты насихаттау шараларын жүргізудің маңыздылығы атап өтілді.
Кластерлерде ғылым мен тәжірибенің үйлесімділігін қамтамасыз ету мақсатында ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар (R&D) топтарын ұйымдастыру ұсынылды.
Жиында қаралған мәселелер бойынша жауапты азаматтар ақпарат берді.
