Біржақты экономика тұрақты болмайды. Сондықтан Өзбекстанда құрылымдық реформа арқылы экономиканы кең көлемде дамыту шаралары жүргізілуде. Атап айтқанда, туризм қозғаушы салалардың бірі ретінде айқындалып, қажетті жағдайлар жасалуда.
Мысалы, туристерге виза беру жеңілдетілді. Әуежайлардағы кезек пен тексерулер жойылды, жасыл дәліздер жасалды. Валюта айырбастау оңай болды. Туристік кәсіпорындар үшін әлеуметтік салық пен айналым салығының мөлшерлемесі 1 пайыз деңгейінде белгіленсе, жер салығы мен мүлік салығы ставкалары 90 пайызға төмендетілді. Қонақ үйлер саны 2017 жылмен салыстырғанда 3 есе өсіп, 125 мыңға жетті. Қонақтарды электронды түрде тіркеуге алу жүйесі енгізілді.
Биыл пандемиядан кейін туризм қалпына келуде. Қыркүйек айында Өзбекстанға келген шетелдік туристер саны 2021 жылмен салыстырғанда үш есеге өсті. Жыл басынан бері туризм экспортының көлемі 926 миллион долларды құрады. Келген қонақтардың сапары орта есеппен 4-5 күнге дейін артып, шығыны 305 долларға дейін өсті.
Ішкі туристер саны да өткен жылмен салыстырғанда 3,5 есе артып, 7,5 миллион адамға жетті.
Президент бұл салаға ерекше көңіл бөліп, жағдай жасауы тегін емес. Өйткені туризмнен тапқан табыстың 30 пайызы адамдарға жалақы ретінде түседі. Басқа салаларда ол 10 пайыздан аспайды. Туризмде ашылған бір жұмыс орны байланысты салаларда екі қосымша жұмыс орнын тудырады. Яғни, туризм – халықты жұмыспен қамтамасыз етудің, кірісті арттырудың, қызмет экспортын арттырудың үлкен ресурсы.
Жиында өңірлердегі туризмнің жай-күйі сараланды. Бұл тұрғыда үлкен мүмкіндіктер мен оларды пайдалану бойынша міндеттер көрсетілді.
Мемлекет басшысының бастамасымен Самарқанд қаласында «Ұлы Жібек жолы» халықаралық туристік орталығы құрылды. Жақында ол жерде Шанхай ынтымақтастық ұйымының жоғары деңгейдегі саммиті өтті. Бұл көпсалалы орталықта 8 заманауи қонақүй, конгресс-орталық, «Мәңгілік қала» кешені, амфитеатр және басқа да көптеген нысандар бар. Ол жылына 2 миллион туристке қызмет көрсете алады.
Мемлекет басшысы енді осы кешенге туристерді тарту, елшіліктермен және шетелдік компаниялармен бірлесе отырып, «Самарқанд – Жаңа Өзбекстанның туристік қақпасы» брендін насихаттау жөнінде тапсырмалар берді.
Көлік министрлігіне жаңартылған Самарқанд халықаралық әуежайының мүмкіндіктерін тиімді пайдалану, шетелдік авиакомпаниялардың рейстеріне шектеулерді алып тастау, халықаралық рейстерді ұлғайту міндеті жүктелді.
Осы жылдың 26 сәуірінде өткен кеңесте қала мен аудандарда туристік қызмет көрсетуді арттыру, осындай жобаларға 1 трлн сум несиелік ресурстар бөлу шаралары белгіленді. Оның орындалу барысын саралай келе, өңірлерде туристердің баратын орындарының аздығы, кәсіпкерлерге қаржы әлі жетпегені байқалды.
Ферғана облысының әкімі 5 аудан мен 3 қаланы қамтитын «Алтын алқап туристік сақинасын» құру жұмысына тоқталды. Мемлекет басшысы мұндай жобаларды өзге өңірлерде де жүзеге асырып, бастамашыларға қаржылық және ұйымдастырушылық қолдау көрсету қажеттігін баса айтты.
Сондай-ақ, су қоймалары мен орман шаруашылығы жерлерін зерттеу арқылы қауіпсіз аймақтарда туристік аймақтар құруға болатыны айтылды. Қарақалпақстанның шөлейт аймақтары, Бұхара, Қашқадария, Науаи, Сұрхандария, Ферғана және Хорезм аймақтарында «сафари» туризмін дамыту бойынша ұсыныстар жасалды.
Тағы бір әлеуетті бағыт – зиярат туризмі. Өзбекстанда 1200-ден астам киелі орындар бар. Жиында бұл мүмкіндікті толық пайдаланып, жылына кемінде 1 миллион турист тартуға болатыны айтылды.
Индонезия, Малайзия, Үндістан, Пәкістан, Бангладеш және араб елдерінен әуе рейстерді көбейту, білікті гидтер даярлау, зиярат ету орындарының жағдайы мен жолдарын жақсарту бойынша тапсырмалар берілді.
Өзбекстанда туризмге маманданған 135 аудан бар. Олардың басым бөлігі шалғай елді мекендерде болғандықтан, инфрақұрылым мәселесі өзекті.
Сондықтан Президент туризм аймақтарындағы жол, жарық, су және интернет мәселелерін шешуге арналған бағдарлама әзірлеуді тапсырды.
Саяхатшылар үшін автокөлік жолдары маңызды. Бірақ уақыт өткен сайын көліктер саны артып келеді. Мәселен, осыдан бес жыл бұрын «Ташкент-Самарқанд» бағытымен 25 мың көлік жүрсе, бүгінде бұл көрсеткіш 35 мыңға жеткен. Соның нәтижесінде жол жүру уақыты да артты.
Сондықтан республика қалалары арасындағы пойыз бен ұшақ қатынасын арттыру қажеттігі сөз болды.
Мемлекет басшысы туристерге қолайлылықты арттыру және салаға қатысты процедураларды жеңілдету мәселелеріне тоқталды.
Мысалы, бүгінде қонақүй құруға 97 талап қойылады. Кәсіпкерлердің пікірлерін ескере отырып, бұл талаптарды халықаралық стандарттар негізінде жеңілдету міндеті қойылды.
Ішкі істер органдарында туристерді тіркеу тәртібінде де қолайсыздықтар бар. Атап айтқанда, шетелдік турист 2 күн ішінде қонақүйге, ал үй иесі туыстарының үйінде тұрғанда 3 күн ішінде уақытша тіркеуге тұруы керек.
Ішкі істер министрлігіне бұл жүйені сараптап, шектен тыс шектеулерді алып тастау тапсырылды. Шетелдік туристерді уақытша тіркеудің орнына онлайн хабарландыру қолданылады.
Сондай-ақ туристік агенттерге қойылатын лицензия талабын алып тастап, хабардар ету тәртібін енгізу жоспарлануда. Бұл қосымша мың туроагенттің пайда болуына мүмкіндік береді.
– Туризм дегеніміз – инвестиция, экспорт, жаңа жұмыс орындары және кедейшілікті азайту. Сондықтан әр облыста бұл салаға шындап көңіл бөліп, туристерді көптеп тарту керек, – деді Шавкат Мирзияев.
Жалпы, келер жылы 7 млн шетелдік және 12 млн жергілікті турист тартуға, туризм экспортын 2 млрд долларға жеткізуге мүмкіндік бар екені айтылды. Осыған байланысты нақты бағыттар көрсетіліп, олардың орындалуына жауаптылар анықталды.
