Өзбекстанда көптеген ірі инвестициялық жобалар жүзеге асырылуда. Сонымен қатар, тез арада жұмыс орындары мен экспортқа шығарылатын өнімдерді жасау, жоғары табыс әкелетін шағын және орта кәсіпорындар да қажет. Бұл тұрғыда ең үлкен мүмкіндік жергілікті өнеркәсіп саласында.
Кейінгі жылдары бұл бағыттар бойынша кәсіпкерлікке мол жағдай жасалған. Мәселен, теріге мамандандырылған 16 шағын индустриялық аймақ құрылды. Жаңа жобаларға 40 миллион доллар арзан ресурс берілді.
Өткен жылы былғары өнеркәсібіндегі өнім көлемі 3 триллион сумға жуықтады. Бірақ оның жартысы Әндіжан мен Ферғана облыстарының үлесіне тура келеді. Былғары шикізаты мол Қарақалпақстан, Бұхара, Жызақ, Сұрхандария және Хорезмде бұл көрсеткіш төмен.
Саланың экспортындағы шикізат өнімдерінің үлесі жоғары, дайын өнімнің үлесі 30 пайыздың төңірегінде ғана. Теріні өңдеу деңгейі де жеткіліксіз. Мал кластерлері толық пайдаланылмаған.
Сондықтан «Чармсаноат» бірлестігінің қызметі өзгертіліп, бұл желіге Халық банкі қосылады. Облыс әкімдерімен бірлесіп, теріге маманданған шағын индустриялық аймақтарда 100 миллион доллардың жобалары құрылады.
Сондай-ақ Шараф Рашидов және Ахангаран аудандарында былғары кластерлері ұйымдастырылады. Оларда су тазарту қондырғысы мен ғимарат салуға 40 миллион доллар арзан ресурс бағытталады. Жобаларға табиғи және жасанды былғарыдан өнім шығаратын шетелдік брендтер тартылады. Осы мақсатта кәсіпорынның тапсырыс беруші компанияларға жұмсаған шығынының 30 мың долларға дейіні өтеледі.
Мал кластерлеріне құнарлы дақылдар мен асыл тұқымды мал өсіруге арналған жер телімдері үшін төмен пайызбен несие беріледі.
Жиында жібек өнеркәсібі де жан-жақты сараланды.
Кейінгі жылдары бұл бағытта да кластерлік жүйе енгізілді. Атап айтқанда, 74 піллә-жібек кластері мен 11 тұқым шаруашылығы кәсіпорны құрылды. Тұт ағашының алқаптары 40 мың гектардан 55 мың гектарға дейін кеңейді. Нәтижесінде піллә өсіру көлемі 2,5 есеге, 26 мың тоннаға дейін, ал жібек өнімдерін экспорттау 3 есеге артты.
Дегенмен, жібек құртын күту мен аурудан қорғаудың агротехникасы жеткілікті түрде дамымаған. Соның салдарынан піллә шығыны салыстырмалы түрде жоғары.
Негізгі экспорт бұрынғысынша шикізат болып қалуда. Сондықтан пілләні қайта терең өңдеп, дайын өнім, мата және үй тоқыма бұйымдарының көлемін ұлғайту қажеттігі баса айтылды. Бұл арқылы әлемдік жібек өнімдері импортының 45 пайызын құрайтын Еуропа нарығында орын алу қажет.
Піллә өсірудегі ең өзекті мәселе – азық-түлік. Ол үшін өнімді тұт ағашының жаңа сорттарын егу жұмыстарын кеңейту қажет. Сондай-ақ мақта алқаптарының шетіне бір-екі қатар тұт ағаштары отырғызылса, қоректік заттардың қосымша көзі пайда болады.
Әкімдерге жаңа тұт ағашының алқаптарын құру үшін 105 мың гектар жер бөлу тапсырылды. Бұл жерлер лоттарға бөлініп, халыққа аукцион арқылы беріледі, аукциондағы жердің бастапқы бағасы 10 пайыз болып белгіленді. Жұмыссыз азаматтар, соның ішінде әйелдер моноорталықтар мен піллә өсіру кластерлеріндегі қысқа курстарда оқытылады.
Осы уақытқа дейін піллә сатып алу бағасы төмен болғандықтан халықтың қызығушылығы төмен болатын. Президенттің кеше ғана қол қойған жібек шаруашылығын дамыту жарлығына сәйкес пілләнің сатып алу бағасы 25 пайызға көтерілді. Піллә өсіруші табыс пен әлеуметтік салықтан босатылды, тұт ағашының алқаптары үшін жер салығының 10 пайызы төленеді.
Желідегі тиімділікті арттырудың тағы бір жолы – балама әдістерді қолдану. Мысалы, Қытайда жібек құртын өсіру, жібек алу кең тараған. Бұл жаңа бағытты өз климатымызға бейімдеп, қолдануға болады.
Өсімдіктер карантині және қорғау агенттігіне күнжіт өсімдігі мен құртының тұқымын әкеліп, Жібек өнеркәсібі институтында сынақтан өткізу тапсырылды.
Әкімдер мен сала басшыларына піллә маусымын сапалы ұйымдастыру бойынша бірқатар тапсырмалар берілді.
Жергілікті өнеркәсіп пен халықты жұмыспен қамтуда кілем өндірісінің де орны бар. Өткен жылы мұндай кәсіпорындарға орталықтандырылған полипропилен импортын енгізу өз жемісін берді. Бұл тәжірибе жалғасын тауып, қаржы екі еселеніп, валюталық кіріске дейінгі уақыт есепке алынып, полипропилен кәсіпкерлерге 1 жылға дейін берілетіні айтылды.
Бүгінгі жиында Мемлекет басшысы осы салалардағы кәсіпкерлермен ашық сөйлесті. Мәселелері мен ұсыныстары бойынша жауапты тұлғаларға кәсіпкерлерге Еуропа сертификатын алуға көмектесу, шетелдік мамандарды тарту, шетелдегі сауда үйлеріне ұлттық былғары, кілем және жібек бұйымдарын орналастыру, орта буынды білікті мамандарды даярлау және басқа да мәселелер бойынша тапсырмалар берілді.
Күн тәртібіндегі екінші мәселе Сайхунабад тәжірибесін жергілікті жерлерде енгізуге арналды.
Осы бағыттағы жұмыстардың нәтижесінде сәуір айының өзінде 365 мың адам жұмыспен қамтылып, кәсіпкерлікпен айналысуда. Банктер өз клиенттерінің мәселелерін шешіп, 115 мың адамды жұмыспен қамтуға жағдай жасаған. Махаллаларда 70 мың шағын жоба жүзеге асырылған. Ауыл шаруашылығы алқаптарының 465 мың гектарына дәнді дақылдар егілген.
Бірақ кей жерлерде кешігу жағдайлары да бар. Мәселен, зерттеу жүргізілген 7 ауданда ондаған шаруа қожалықтарында өнім егілмеген.
Аудандық деңгейдегі 382 шенеунік жұмысына салғырт қарағаны үшін жұмыстан босатылғаны хабарланды.
Мемлекет басшысы халықтың жұмыспен қамтылуы мен табысының мәселесі бірінші кезекте тұрғанын тағы бір мәрте атап өтіп, барлық деңгейдегі басшыларға ескертті.
Сайхунабад тәжірибесі бойынша аудан мен махаллада жұмыстарды сапалы ұйымдастыру, тұрақты жұмыс орындарын ашу және тұрғындардың табыс көзін жасау міндеттері көрсетілді.
Махалладағы тағы бір маңызды мәселе – тәртіпті және қауіпсіз еңбек көші-қоны.
Биылғы жылдың төрт айында шетелде жұмыс істеп жүрген 115 мың азамат елге оралды. Жыл соңына дейін тағы 250-300 мың адам оралады деп күтілуде. Оларды жұмыспен қамту, әлеуметтік мәселелеріне көмектесу маңыздылығына баса назар аударылды.
Шенеуніктерге көші-қон мәселелері бойынша бірыңғай ақпараттық алаң құру және оны «махалла жетілігі» жүйесімен біріктіру тапсырылды.
Талқыланған міндеттер бойынша желі және өңір басшыларының ақпараты тыңдалды.
