Bu harakat Yaponiyaning strategik qadami boʻlib, hayotiy resurslarga boy mintaqa bilan mustahkam aloqalarni oʻrnatishga qaratilgan.
Oʻzgaruvchan geosiyosiy landshaft fonida tashkil etilayotgan ushbu diplomatik tashabbus Yaponiyaning Yevrosiyo mintaqasidagi kuch dinamikasining murakkab tarmogʻida harakat qilishda faol yondashuvini taʼkidlaydi.
Yaponiya va Markaziy Osiyo oʻrtasidagi muloqot birinchi marta 2004-yilda tashkil etilgan boʻlib, keyingi 20-yil davomida diplomatik aloqalar uchun platforma boʻlib xizmat qildi. Oʻzaro anglashuvni mustahkamlashga qaratilgan toʻqqizta uchrashuv orqali hamkorlikni yanada chuqurlashtirish uchun zamin yaratildi. Ushbu muloqotning 20-yilligi yaqinlashar ekan, Yaponiya mintaqa bilan aloqalarni inauguratsion sammit orqali yangi bosqichga olib chiqishga tayyorligini taʼkidlayapti.
Yaponiya tashqi ishlar vaziri Yoko Kamikava 2023-yil sentyabr oyida Nyu-Yorkdagi BMT Bosh assambleyasi doirasidagi mintaqa vakillari bilan uchrashuv chogʻida Yaponiyaning sammit boʻyicha rejalarini tasdiqlagandi. Ushbu eʼlon Yaponiyaning neft, tabiiy gaz va oltinning katta zaxiralariga ega boʻlgan Markaziy Osiyo bilan aloqalarini chuqurlashtirishga qaratilgan strategik niyatini bildiradi.
Biroq Yaponiyaning Markaziy Osiyoga boʻlgan qiziqishi yakka holda emas, Yevropa davlatlari ham mintaqa vakillari bilan izchil dinamik aloqalarni yoʻlga qoʻydi.
Shu oʻrinda, Buyuk Britaniya ham shu yilning oxirida Markaziy Osiyo bilan ilk sammitni oʻtkazish rejasini eʼlon qildi. Xitoy ham 2023-yil may oyida tarixda birinchi Xitoy – Markaziy Osiyo sammitiga mezbonlik qilish orqali faol qadamlar tashladi. Bu oʻzgarishlar mintaqaning ahamiyati ortib borayotganini taʼkidlaydi.
Yaponiyaning Markaziy Osiyoga nisbatan tashabbuslari uning Xitoyning strategik imperativlari bilan ham kesishadi. Pekin «Bir makon va yoʻl» loyihasi kabi tashabbuslar orqali oʻz iqtisodiy imkoniyatlarini kengaytirishda davom etar ekan, Markaziy Osiyo Xitoyning buyuk geostrategik loyihalarida hal qiluvchi tugun sifatida ortib borayotgani ahamiyat kasb etadi.
Qolaversa, Yaponiyaning Markaziy Osiyoga qiziqishi global inqirozlar tufayli kuchaygan oziq-ovqat va energetika xavfsizligi kabi dolzarb muammolarni hal etishga ham tegishli. Barqaror rivojlanish tashabbuslarini ilgari surish va muqobil energiyaga oʻtish boʻyicha saʼy-harakatlarni osonlashtirish orqali Yaponiya nafaqat oʻzining energetika xavfsizligini mustahkamlash, balki mintaqada uzoq muddatli mavjudligini ham mustahkamlashni maqsad qilgan.
Shu nuqtai nazardan, Yaponiyaning Markaziy Osiyoga qaratilgan tashabbuslari katta ahamiyat kasb etadi. Yaponiyaning Markaziy Osiyo davlatlari bilan diplomatik aloqalari iqtisodiy imperativlardan tortib geosiyosiy mulohazalargacha boʻlgan koʻplab omillar bilan taʼminlanadi. Yaponiya resurslarga boy mintaqa bilan aloqalarini mustahkamlashga harakat qilar ekan, u raqobatdosh manfaatlar va strategik imperativlar oʻrtasidagi nozik muvozanatni taʼminlashi, geosiyosiy dinamikani yanada faollashtirishi mumkin, deb fikr bildiradi Progressiv islohotlar markazi.
