Бу ҳаракат Япониянинг стратегик қадами бўлиб, ҳаётий ресурсларга бой минтақа билан мустаҳкам алоқаларни ўрнатишга қаратилган.
Ўзгарувчан геосиёсий ландшафт фонида ташкил этилаётган ушбу дипломатик ташаббус Япониянинг Евросиё минтақасидаги куч динамикасининг мураккаб тармоғида ҳаракат қилишда фаол ёндашувини таъкидлайди.
Япония ва Марказий Осиё ўртасидаги мулоқот биринчи марта 2004 йилда ташкил этилган бўлиб, кейинги 20 йил давомида дипломатик алоқалар учун платформа бўлиб хизмат қилди. Ўзаро англашувни мустаҳкамлашга қаратилган тўққизта учрашув орқали ҳамкорликни янада чуқурлаштириш учун замин яратилди. Ушбу мулоқотнинг 20 йиллиги яқинлашар экан, Япония минтақа билан алоқаларни инаугурацион саммит орқали янги босқичга олиб чиқишга тайёрлигини таъкидлаяпти.
Япония ташқи ишлар вазири Ёко Камикава 2023 йил сентябрь ойида Нью-Йоркдаги БМТ Бош ассамблеяси доирасидаги минтақа вакиллари билан учрашув чоғида Япониянинг саммит бўйича режаларини тасдиқлаганди. Ушбу эълон Япониянинг нефть, табиий газ ва олтиннинг катта захираларига эга бўлган Марказий Осиё билан алоқаларини чуқурлаштиришга қаратилган стратегик ниятини билдиради.
Бироқ Япониянинг Марказий Осиёга бўлган қизиқиши якка ҳолда эмас, Европа давлатлари ҳам минтақа вакиллари билан изчил динамик алоқаларни йўлга қўйди.
Шу ўринда, Буюк Британия ҳам шу йилнинг охирида Марказий Осиё билан илк саммитни ўтказиш режасини эълон қилди. Хитой ҳам 2023 йил май ойида тарихда биринчи Хитой – Марказий Осиё саммитига мезбонлик қилиш орқали фаол қадамлар ташлади. Бу ўзгаришлар минтақанинг аҳамияти ортиб бораётганини таъкидлайди.
Япониянинг Марказий Осиёга нисбатан ташаббуслари унинг Хитойнинг стратегик императивлари билан ҳам кесишади. Пекин «Бир макон ва йўл» лойиҳаси каби ташаббуслар орқали ўз иқтисодий имкониятларини кенгайтиришда давом этар экан, Марказий Осиё Хитойнинг буюк геостратегик лойиҳаларида ҳал қилувчи тугун сифатида ортиб бораётгани аҳамият касб этади.
Қолаверса, Япониянинг Марказий Осиёга қизиқиши глобал инқирозлар туфайли кучайган озиқ-овқат ва энергетика хавфсизлиги каби долзарб муаммоларни ҳал этишга ҳам тегишли. Барқарор ривожланиш ташаббусларини илгари суриш ва муқобил энергияга ўтиш бўйича саъй-ҳаракатларни осонлаштириш орқали Япония нафақат ўзининг энергетика хавфсизлигини мустаҳкамлаш, балки минтақада узоқ муддатли мавжудлигини ҳам мустаҳкамлашни мақсад қилган.
Шу нуқтаи назардан, Япониянинг Марказий Осиёга қаратилган ташаббуслари катта аҳамият касб этади. Япониянинг Марказий Осиё давлатлари билан дипломатик алоқалари иқтисодий императивлардан тортиб геосиёсий мулоҳазаларгача бўлган кўплаб омиллар билан таъминланади. Япония ресурсларга бой минтақа билан алоқаларини мустаҳкамлашга ҳаракат қилар экан, у рақобатдош манфаатлар ва стратегик императивлар ўртасидаги нозик мувозанатни таъминлаши, геосиёсий динамикани янада фаоллаштириши мумкин, деб фикр билдиради Прогрессив ислоҳотлар маркази.
