Үндістанның төрағалығымен өткен шараға Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев, Қытай Халық Республикасының Төрағасы Си Цзиньпин, Қырғыз Республикасының Президенті Садыр Жапаров, Пәкістан Ислам Республикасының Премьер-Министрі Шахбоз Шариф, Ресей Федерациясының Президенті Владимир Путин, Тәжікстан Республикасының Президенті Эмомали Рахмон мен Шанхай ынтымақтастық ұйымының бас хатшы Чжан Мин мен ШЫҰ Аймақтық антитеррорлық құрылымының Атқару комитетінің директоры Руслан Мирзаев қатысты.

Саммитке бақылаушы елдердің көшбасшылары және құрметті қонақтары ретінде Иран Ислам Республикасының Президенті Ибрагим Раиси, Беларусь Республикасының Президенті Александр Лукашенко, Моңғолия Президенті Хурэлсух Ухнаагийн, Түркіменстан Президенті Сердар Бердімұхамедов және БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш және халықаралық ұйымдардың басшылары қатысты.

Күн тәртібіне сәйкес өңірлік және халықаралық маңызы бар өзекті мәселелер бойынша пікір алмасылды, көпжақты және өзара тиімді ынтымақтастықты одан әрі кеңейту перспективалары талқыланды.

Өзбекстан басшысы өз сөзінде халықаралық қатынастар жүйесінде болып жатқан түбегейлі өзгерістерді атап өтті – геосаяси шиеленіс күшейіп, қақтығыстар өрши түсуде, жаһандық тұрақтылық пен дәйекті дамуға қауіп төндіретін жаңа қауіптер мен қатерлер пайда болып жатқаны, экология, азық-түлік және энергетикалық қауіпсіздік артып келеді.

– Осыған байланысты конструктивті және сенімге негізделген диалог орнату қажеттігі бар екені анық, – деді Мемлекет басшысы.

Өзбекстан даулар мен қақтығыстарды шешуге, бейбітшілік пен тұрақтылықты қамтамасыз етуге, ымырашыл шешімдер қабылдауға бағытталған шешімдерді іздеуде Біріккен Ұлттар Ұйымының орталық рөлінің принципті ұстанымын ұстанатыны атап өтілді.

Өзбекстан Президенті ШЫҰ қызметі туралы айта отырып, бұл ұйымның жетістігі оның негізгі қағидаттарын қатаң сақтауға негізделгеніне назар аударды. Бұл ұйымның қосылмаған мәртебесі, ашықтыққа, теңдікке және консенсус негізінде шешім қабылдауға берік ұстанымы.

-Ең бастысы, біздің ынтымақтастығымыз өзара құрмет пен әртүрлі мүдделерді, көзқарастарды және мәдени айырмашылықтарды сындарлы түсінуге негізделген, - деді Мемлекет басшысы.

ШЫҰ-ның аймақтық күн тәртібіндегі ең өзекті мәселелерді шешудегі тиімді халықаралық құрылым ретіндегі жетекші рөлін сақтау үшін келісімдер мен шешімдерге түгендеу жүргізу, құрылған институттардың қызметіне және ынтымақтастыққа аудит жүргізу, сондай-ақ ұйымды жаңғырту жөніндегі келісімдерді жүзеге асыруды жеделдету ұсынылды. Сараптамалық форум аясында ШЫҰ келешегі бойынша бірлескен ғылыми жобаны жүзеге асыру қажеттігі көрсетілді.

Саммиттің күн тәртібіне сүйене отырып, Өзбекстан Республикасының Президенті ұйым аясындағы ынтымақтастықты одан әрі дамыту бойынша нақты ұсыныстарды атап өтті.

Атап айтқанда, Мемлекет басшысы көпжақты саяси құжат – ШЫҰ-ның Тату көршілік, сенім және шекаралық әріптестік кодексін әзірлеу бастамасын көтерді.

– Оның қабылдануы басым міндеттерді айқындауға, жаңа жағдайларда көпжақты ынтымақтастықты тереңдету бойынша ортақ тәсілдер мен кешенді шараларды әзірлеуге мүмкіндік береді, – деді Шавкат Мирзиёев.

Өзбекстан басшысы ШЫҰ елдері индустриялық-инновациялық даму көрсеткіштері бойынша көш бастап тұрғанымен, орасан зор интеллектуалдық әлеуетке, ең бай энергетикалық және ауыл шаруашылығы ресурстарына ие екенін атап өтті.

-Бүгінгі таңда өңірішілік сауда мен индустриялық-технологиялық ынтымақтастықты дамыту үшін ортақ кеңістік құру бастамасы бұрынғыдан да өзекті, - деді Өзбекстан басшысы.

Осы тұрғыда Мемлекет басшысы ШЫҰ-ның инновациялық даму, цифрландыру және роботтандыру, жасанды интеллект, биотехнология, фармацевтика және болашақ саланың басқа да салаларын қамтитын жаңа экономикалық диалог бағдарламасын қабылдауды ұсынды.

Осы бағыттардағы жобаларды ілгерілету мақсатында Мемлекет басшысы Өзбекстанда ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер өңірлерінің инновациялық әріптестігі апталығын және бірлескен жоғары технологиялар көрмесін өткізуді ұсынды.

Көлік және коммуникация мәселелеріне тоқталып, Өзбекстан Президенті ШЫҰ елдерінің көліктік өзара тәуелділігінің бірыңғай картасын әзірлеу бастамасын білдірді.

– Бұл «кедергілер» мен «олқылықтарды» анықтауға, ортақ, интеграцияланған көлік-транзит жүйесін қалыптастыру бойынша басым шаралар мен жобаларды анықтауға мүмкіндік береді, - деді Шавкат Мирзиёев.

Келер жылды ШЫҰ кеңістігінде Экология жылы деп жариялауды қолдай отырып, Мемлекет басшысы «Жасыл белдеу» бағдарламасы аясында Өңірлік экологиялық жобаларды қолдау және «жасыл» технологияларды енгізу бойынша бірлескен іс-шаралар жоспарын дайындауды ұсынды.

– ШЫҰ кеңістігінде климаттың өзгеруіне бейімделу, декарбонизация мен «таза» технологияларды енгізу, «ақылды» ауыл шаруашылығын дамыту және суды үнемдеу бойынша тығыз үйлестіру және практикалық ынтымақтастық қажет, - деді Мемлекет басшысы.

Өзбекстан Президенті биылғы жылдың қазан айында Самарқандта «Жібек жолы» халықаралық университеті базасында Дүниежүзілік туристік ұйым Бас Ассамблеясының мерейтойлық сессиясы аясында ШЫҰ-ның туризм саласын дамыту мәселелері бойынша бірлескен ғылыми-тәжірибелік конференция өткізуге дайын екенін білдірді.

Мемлекет басшысы ШЫҰ-ның бай мәдени-гуманитарлық әлеуетін толық іске асыру үшін келісілген саясатты жүзеге асырудың өзекті маңыздылығын атап өтті. Осыған орай, қарқынды мәдени алмасудың жыл сайынғы күнтізбесін қалыптастыруды тәжірибеге енгізу және «ШЫҰ – болашақтың жасампаз идеялар мен бастамалар кеңістігі» жастар алмасуын кеңейту бойынша іс-шаралар бағдарламасын дайындау ұсынылды.

ШЫҰ Аймақтық терроризмге қарсы құрылымының қызметін белсендіру бойынша күш-жігерді атап өткен Мемлекет басшысы құрылым кеңесінің көшпелі отырыстарын өткізу тәжірибесін жалғастыруды қолдап, бұл құрылымның заманауи қауіп-қатерлерге жедел жауап беру мәселелерінде өкілеттіктерін арттыруға мүмкіндік беретінін атап өтті.

Тағы бір маңызды мәселе – Ауғанстандағы күрделі жағдайға тоқталынды.

Мемлекет басшысы Ауғанстанмен тікелей көршілес болып табылатын Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше елдер ұзақ мерзімді саяси шешім табуға барынша мүдделі екенін айтты.

Осыған байланысты «ШЫҰ-Ауғанстан» байланыс тобы форматында бірлескен іс-шаралар мен консультацияларды қайта бастау ұсынылды.

Шара соңында ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің басшылары келесі құжаттарға қол қойды:

- ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер көшбасшылары кеңесінің Нью-Дели декларациясы;

- ШЫҰ өңіріндегі 2030 жылға дейінгі экономикалық даму стратегиясын бекіту туралы шешім;

- Иран Ислам Республикасын ШЫҰ-ға мүшелікке қабылдау және оған ШЫҰ-ға мүше мемлекет мәртебесін беру тәртібін аяқтау туралы шешім;

- Беларусь Республикасының ШЫҰ-ға мүше мемлекет мәртебесін алу жөніндегі міндеттемелері туралы меморандумға қол қою туралы шешім.

Сонымен қатар, экономикалық ынтымақтастық пен цифрлық трансформацияны одан әрі дамытуға, өңірлік қауіпсіздікті қамтамасыз етуге және мәдени-гуманитарлық байланыстарды кеңейтуге бағытталған 10 құжат қабылданды.

ШЫҰ-ға төрағалық Қазақстан Республикасына өтті.