Биргина мисол, Зафаробод туманидаги «Фориш йўллари» фермер хўжалигида гектаридан 90 центнердан ортиқ ҳосил олинибди. Хўжалик 20 гектар майдонга Хитойнинг «XinLuZhao-57» навли пахтасини эккан экан.
Яна бир видеода айтилишича, Наманган вилоятининг Мингбулоқ туманидаги фермер хўжаликларида ҳам бу йилги кўрсаткичлар 70–80 центнер атрофида.
“Бу кўрсаткич авваллари орзу қилинадиган даража эди, — дейди фермер. — Бундан бир неча йил олдин гектарига 40 центнер ҳосил олган фермерлар мукофот сифатида автомобиль билан тақдирланган бўлса, эндиликда бундай кўрсаткичлар одатий ҳолга айланмоқда”.
Хўш, бу каби ҳосилдорлик қандай эришилмоқда? Гап уруғдами ёки пахта етиштириш технологиясидами?
Фермерларнинг таъкидлашича, бу натижа тасодиф эмас, илмга асосланган меҳнат самарасидир. Яъни Ўзбекистоннинг пахта далаларига энг замонавий илм “кириб боряпти”. Яъни агротехнологиядаги эскича ёндашувдан воз кечилиб, бир асрдан бери такрор фойдаланиб келинаётган 60-90 схема ўрнига 76 схемага ўтилди.
Қишлоқ хўжалиги берган маълумотларда келтирилишича, бу йил пахта интенсив агротехнология (Шинжон тажрибаси) асосида 76х10 см қўшқатор плёнка остига томчилатиб суғориш усулида экилган.
Шунингдек, вазирлик ҳисоб китобига кўра, мазкур янги агротехнологияни жорий қилиш натижасида ўртача 20 ц/га қўшимча ҳосил (16 млн сўм) олинади, 2 600 м3 сув (260 минг сўм), 10 кг уруғлик чигит (250 минг сўм), 460 кг минерал ўғит (2 млн сўм) иқтисод қилинади.
— Хорижий навлардан гектарига 90 центнергача ҳосил олинаётган бўлса, маҳаллий навларнинг ҳам ўртача ҳосилдорлиги 65-70 центнерга кўтарилди, — дейди қишлоқ хўжалиги вазири матбуот котиби Дилшод Назиров. — Ҳосилдорликда туб бурилиш ясаган биринчи жиҳат — кўчат сонини кўпайтирилиши. Эски схема бўйича гектарига 80 000 дона чигит қадалган бўлса, янги технология бўйича гектарига 220-240 мингдан зиёд кўчат экиляпти.
Унинг қўшимча қилишича, жорий мавсумда мамлакатимизда 281 минг гектар майдонга кўсак қурти ва гербицидларга чидамли, тола чиқими 40 фоиздан юқори бўлган хорижий пахта навлари экилди. Шунинг 144 минг гектарида Шинжон тажрибаси асосида — 76х10 сантиметрли қўшқатор схемада, плёнка остида ва ҳар гектарига 220–240 минг кўчатдан экиш ҳамда парваришлаш усули жорий этилди.
Бундан ташқари, 37 минг гектар майдонда маҳаллий навлар ҳам Шинжон агротехнологияси асосида экилиб, гектарига ўртача 45 центнердан ҳосил олиш режалаштирилган. Тажриба натижалари шуни кўрсатмоқдаки, ушбу усул ҳар қандай навда анъанавий экишга нисбатан гектарига 29 центнергача кўпроқ ҳосил етиштириш имконини беради. Бунинг ҳисобига 525 минг тонна қўшимча пахта хомашёси яратилиши мумкин.
Қолган 596 минг гектар майдонларда маҳаллий навлар экилиб, гектарига ўртача 40 центнер (ўтган йилга нисбатан 9 центнер кўп) ҳосил олиш режалаштирилган. Кўзланган натижаларга эришиш мақсадида бир қатор илғор агротехнологиялар татбиқ этилди.
Вазирлик мутахассисининг таъкидлашича, асосий мақсад — сувни кам сарфлайдиган, инсон омилини минимал даражага туширувчи, асосан механизация орқали парвариш қилинадиган пахтачиликни йўлга қўйиш.
Чиндан бугун далаларни кўздан кечирсангиз, теримчиларни деярли учратмайсиз. Улар ўрнига пахта териш машиналари «жавлон» уряпти. Замонавий «ёрдамчи»лар бир кунда 150 тоннача пахта теришга қодир. Бир машина ўртача 800 нафар теримчининг ўрнини босади.
Дарвоқе, бугун тўқимачилик саноани корхоналари юқори ҳосилдорликка эга пахтага эҳтиёж сезмоқда. Ҳосилдорлик ошган сари мамлакатда янги пахта–тўқимачилик кластерлари, завод ва фабрикалар, ишчи ўринлари пайдо бўлади. Бу орқали хомашё эмас, қўшимча қийматли тайёр маҳсулот ишлаб чиқаришга ўтилади. Бу — тўлиқ қайта ишлаш циклига қадам қўйишдир. Эртага бу занжирнинг асосий иштирокчилари фермерларнинг ўзи бўлади. Улар кооперация асосида бирлашиб, йирик ишлаб чиқариш кучига айланишади.
