Биылғы көктемде «Жасыл кеңістік» жобасы аясында 125 миллион көшет отырғызу жоспарланған. Аймақтарда саябақтар құру, жол жиегіне 10 қатар ағаш отырғызу жұмыстары басталды. Бұл Қарақалпақстан Республикасы, Қашқадария, Наманган облыстарында жақсы жолға қойылған.
Алайда, облыстар мен аудандардың көпшілігінде ағаш отырғызу орындары әлі белгіленбеген, суару мен көгалдандыруға ақша бөлінбеген.
Сондықтан кеше Министрлер Кабинеті бұл мәселені сыни тұрғыда қарап, облыс әкімінің салаға жауапты 28 орынбасарлары, аудан әкімдері мен олардың орынбасарлары, жүйелік мекеме басшылары тәртіптік жазаға тартылғаны айтылды.
Бұл бағыттағы жұмыс ауқымы да министрліктер арасында әртүрлі. Мәселен, Қорғаныс министрлігі 100 гектар, Цифрлық технологиялар министрлігі, Тау-кен және геология министрлігі 65 гектар саябақ құрды. Алайда энергетика және көлік министрліктеріне бөлінген жерлерге көшеттер толық егілмеген. Автомобиль және темір жол бойында, өзен мен канал бойында, өнеркәсіп орындары мен жанармай құю станцияларының маңында бос жатқан жерлер көп.
Жалпы, ағаш егу ісінде бастамашылық, насихат жетіспей тұрғаны айтылды. Осы орайда, барлығы бірлесе жұмыс істесе, жергілікті кеңестер, Экопартия және басқа да ұйымдар, махаллалар, мемлекеттік мекемелер бірлесе отырып, көптеген саябақтар бой көтеретіні айтылды.
Жиында «Жасыл кеңістік» жобасы аясындағы өзекті міндеттер мен тың бастамалар талқыланды.
Өзбекстанда ағаш егіп, жақсылық жасауды қалайтындар көп. Бірақ көпқабатты үйлерде тұратындардың жері жоқ. Осы орайда Оңтүстік Корея тәжірибесіне сүйене отырып, Ташкент облысында игі бастама қолға алынды. Оған сәйкес, аудандардың аумағынан жер бөлініп, абаттандыру бөлімдеріне 30 жыл мерзімге беріледі. Жергілікті бюджет есебінен тамшылатып суару жүйесі енгізіліп, жер дайындалып, ағаш отырғызуға ниет білдірген тұрғындарға ағаштар ұсынылады. Әрбір көшетке оны отырғызған адамның аты-жөні жазылады. Ағаштарды күтіп-баптау үшін абаттандыру бөлімінің қызметкері бекітіледі.
Мемлекет басшысы бұл тәжірибені барлық өңірлерде енгізуді тапсырды.
Республикада 9452 махалла бар. Атап айтқанда, қалаларда 39 мың көпқабатты тұрғын үй бар. Бұл аймақтарға көшет егу жұмыстарына махалла белсенділері мен басшылық қызмет көрсету компаниялары бірлесе жұмыс істеуі керектігі баса айтылды.
Жолдар мен каналдардың бойындағы жерді 10 жылға келісім-шарт негізінде тікелей өтініш берушілерге беріліп, 5 қатарлы көшет егу жүйесі енгізілген. Осыны пайдалана отырып, биылғы маусымның өзінде көптеген ағаш алқабы негізін жасауға болады.
Жасыл аумақтарды көбейту бойынша Ташкент қаласында да жақсы тәжірибе қолданылуда. Яғни, қала құрылысы кеңесі көшеттердің түрін көрсете отырып, жаңа құрылыстар алаңының кемінде 30 пайызына ағаш отырғызуға міндетті. Осы шарт орындалғаннан кейін ғана нысан пайдалануға қабылдануда.
Құрылыс министрлігіне бұл процедураны барлық өңірлерде кеңінен насихаттау және қала құрылысы нормалары мен лицензиялық талаптарға ағаш отырғызу міндетін енгізу тапсырылды.
Атап айтқанда, биылғы жылы тапсырылатын 2,5 мың көпқабатты үй аумағының 30 пайызында 38 «Жаңа Өзбекстан» массивінің әрқайсысында 1 гектардан кем емес жасыл даңғылдар жасалатыны анықталды.
Экология, қоршаған ортаны қорғау және климаттың өзгеруі министрлігіне 444 жасыл бақ пен 160 қоғамдық саябақты ұйымдастыру, «Менің бағым» жобасын іске қосу міндеті жүктелді.
Шенеуніктер егіс алқаптарының шетінде, ірі кәсіпорындар мен өнеркәсіптік аймақтардың айналасында жасыл желектерді ұйымдастыру жоспарлары туралы ақпарат берді.
Әлеуметтік мекемелерге көшеттерді тегін жеткізу тәжірибесі биыл да жалғасын тауып, оларға 4 миллионнан астам көшет таратылады.
Жиында қалдықтарды басқару жүйесін жаңа тәсілдер негізінде ұйымдастыру мәселелері де талқыланды.
Жоғарыда айтылғандай, енді аймақтарда абаттандыру мен тазалықтың мүлде жаңа жүйесі пайда болады. 1 мамырдан бастап әр облыста 2 ауданда абаттандыру бөлімдерінің функциялары жеке серіктестік негізінде қалдық кәсіпорындарға беріледі.
Кәсіпкерлер өздеріне бекітілген аумаққа ағаш егіп, гүл егіп, күтіп-баптап, арықтарды тазалап, көшелерді жарықтандырып, қалдықтарды әкетумен айналысады. Жыл сайын абаттандыру бөлімдеріне бюджеттен бөлінетін қаржы енді соларға да бағытталмақ.
Бұл эксперимент өзін ақтайтын болса, 2025 жылдан бастап барлық аудан, қалаларда жүзеге асады.
Ташкент қаласы үшін бөлек жүйе болады. Қала аудандандарындағы көшелерді тазалау, абаттандыру және жолдарды күтіп ұстау бойынша тапсырмалар 15 сәуірден бастап аукцион арқылы жеке серіктестерге беріледі.
Сондай-ақ полигондарды реттеу мен қалдықтарды кәдеге жаратудың жаңа жүйесі пайда болады. Әр өңірде ыңғайлы орналасқан 3-4 полигон арнайы экоиндустриалды аймаққа айналып, қайта өңдеу жобалары жүзеге асырылмақ. Қалғандарында қалдықтарды уақытша жинап, қайта тиейтін бекеттер іске қосылады.
Ресурсын өтеген полигондар жабылады. Айналасына терек, тұт, т.б. ағаштар егіліп, жасыл белдеу пайда болады.
Қоқысты алып кету қызметі жақсы болуы үшін төлем тәртібі қажет. Сондықтан бұл тұрғыда да жаңа тәртіп енгізілмек. Оған сәйкес, «махалла жетілігіне» өз аумағында іс жүзінде көрсетілмеген қызмет үшін нақты емес қарызды есепке алмау құқығы беріледі. Бұл арқылы қызмет көрсетілмеген аумақтар бойынша да дебиторлық берешекті есепке алудың әділетсіз тәжірибесіне шектеу қойылады.
Көпқабатты үйлерде тұрғындарды қалдықтарды іріктеп тастауға ынталандыратын жүйе енгізіледі. Ол үшін Экология қоры есебінен арнайы қоқыс жәшіктері тегін беріледі, тұрғындар қалдықтарды белгіленген санаттарға бөліп, орынға апарады. Кәсіпкерлер қайта өңдеуге болатын пайдалы қалдықтарды тұрғындардан сатып алады.
Бұл жүйе бірінші кезеңде Ташкент, Әндіжан, Бұхара, Термез, Ангрен қалалары мен Ташкент ауданында іске қосылады.
Жиында қаралған мәселелер жөнінде жауапты тұлғалардың ақпараты тыңдалды.
