Давлатимиз раҳбарининг бу йил 28 январдаги “Интеллектуал мулк объектларини муҳофаза қилиш тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорида интеллектуал мулк объектларининг лицензион шартномалар асосида Интеллектуал мулк агентлиги рўйхатидан ўтказилиши ва тижорийлаштирилишини рағбатлантиришга доир муҳим вазифалари белгиланган.
Интеллектуал мулк агентлигининг бошқариш, депонентлаш ва патент ҳужжатлари бўлими бошлиғи Нодира Нурматова билан суҳбатимиз мазкур топшириқлар ижроси ва бу борада кутилаётган натижалар ҳақида хусусида кечди.
— Лицензия шартномаси интеллектуал мулк объектларидан учинчи шахсларнинг расман фойдаланишига имкон берувчи муҳим фуқаролик ҳуқуқий воситаси ҳисобланади, — дейди Нодира Нурматова. — Лицензия шартномаси бўйича интеллектуал фаолият натижаларига ёки индивидуаллаштириш воситаларига нисбатан мутлақ ҳуқуқ эгаси бўлган бир тараф (лицензиар) иккинчи тарафга (лицензиатга) интеллектуал мулкни тегишли объектидан ҳақ эвазига фойдаланишга рухсат беради. Бу жараёнда икки тараф алоҳида эътибор қаратиши лозим бўлган жиҳат лицензия шартномаси бериладиган ҳуқуқларни, фойдаланиш учун чегара ва муддатларни белгилаш ҳисобланади.
Лицензия шартномаси интеллектуал мулк объектларини тижорийлаштиришда қўлланадиган усуллардан бири саналади. Мисол учун, бир илмий тадқиқот институти қишлоқ хўжалигида фойдаланиш учун ускуна яратди. Ускунани тижорийлаштириш ва кенг ишлаб чиқариш мақсадида бир корхона билан лицензия шартномаси тузиш мумкин. Корхона ёки тадбиркор ўзининг интеллектуал мулкини бошқариш тизимини яратишга муваффақ бўлса, интеллектуал мулк объекти корхона учун қимматли номоддий активга айланиши мумкин. Табиийки, интеллектуал мулкнинг номоддий активлар мавжудлиги корхонанинг инвестициявий жозибадорлигини оширади.
Тижорийлаштириш жараёнида интеллектуал мулк объектларининг эгалари ва ушбу интеллектуал мулкдан фойдаланувчи шахслар иштирок этади. Яна бир муҳим жиҳат, интеллектуал мулк объектидан фойдаланмоқчи бўлган манфаатдор тараф ҳуқуқ эгасига интеллектуал мулк объектидан фойдаланиш истагини билдирса ва ҳуқуқ эгаси рози бўлса, лицензия шартномаси тузилади.
— Лицензия шартномалари қандай тартибда рўйхатдан ўтказилади?
— Лицензия шартномаси тарафларнинг хоҳиши билан тузилади. У ёзма шаклда тузилиши ва агентлик рўйхатидан ўтказилиши лозим. Лицензия шартномасини ёзма шаклда тузиш ёки рўйхатдан ўтказиш талабига риоя этмаслик шартноманинг ҳақиқий эмас деб топилишига сабаб бўлади.
— Лицензия шартномасини рўйхатдан ўтказиш учун агентликка қандай ҳужжатлар тақдим этилиши лозим?
— Лицензия шартномасини рўйхатга олиш учун ариза, уч нусхада шартнома ва шартномани рўйхатга олиш учун белгиланган миқдордаги патент божи тўланганини тасдиқлайдиган ҳужжатлар тақдим қилиниши лозим. Агентлик томонидан шартномаларни рўйхатдан ўтказиш учун тақдим этиладиган ҳужжатлар ҳақида маълумотлар ва маслаҳатлар берилади.
— Инсоннинг интеллектуал фаолиятдаги янги билим даражаси дастлабки маҳсулот бирлигини ифодалайди. Ушбу меҳнат маҳсулидан фойдаланувчи учинчи шахс фаолияти маҳсулот ҳимояланишини — патент ва муаллифлик ҳуқуқи ҳамда якка монопол, индивид институтини вужудга келтиради. Бундай шароитда интеллектуал мулк тижорати иқтисодий-ҳуқуқий муносабатларни келтириб чиқаради. Шундай эмасми?
— Албатта, замонавий тараққиётда инсонларнинг билим ва тажрибалари интеллектуал фаолиятнинг натижалари ҳисобланади. Инновацион иқтисодиётда интеллектуал мулк иқтисодий ўсишнинг асосий омили бўлиб, иқтисодий фаолиятда корхоналарнинг бозор қийматини белгилайди. Бунга биз иқтисодиётнинг хомашёси деб қарасак бўлади. Бир сўз билан айтганда, охирги йилларда интеллектуал капитал-товар ва хизматларнинг ишлаб чиқаришда аҳамияти ортиб бораётгани гувоҳи бўляпмиз.
