Ушбу ҳодисанинг сабабларини таҳлил қилиб, бир нечта асосий омилларни аниқлаш мумкин.
Биринчидан, Олимпиада каби спорт тадбирлари одамларни сиёсий ва маданий тафовутларда бирлаштиришнинг ноёб қобилиятига эгалигидир.
Иккинчидан, спортчилар ва мухлислар ўртасида ўзаро қўллаб-қувватлаш ва ҳамжиҳатликнинг тўсатдан пайдо бўлиши узоқ вақтдан бери сиёсий ёки тарихий тафовутлар туфайли яширинган умумий қадриятлар ва манфаатлар мавжудлигини кўрсатади.
Олимпиададаги ҳамжиҳатликка ёрқин мисоллардан бири Қирғизистон ва Ўзбекистон спортчилари ўртасидаги ҳамкорликдир. Ўзбекистонлик мураббий қирғизистонлик боксчи учун Олимпиада ўйинларида мураббий бўлганини эътиборга молик воқеа бўлди. Бу ҳаракат шунчаки профессионал ёрдам доирасидан ташқарига чиқди. Спорт дўстлик ва ўзаро ҳурмат катализаторига айланиб, минтақада кечаётган чуқур жараёнларнинг рамзига айланди.
Ижтимоий тармоқлар Марказий Осиё халқлари ўртасидаги қўллаб-қувватлаш ва бирдамликни ифодаловчи платформага айланди. Фойдаланувчиларнинг фикр-мулоҳазалари кўпинча қайси миллатга мансуб бўлишидан қатъи назар, минтақа спортчиларининг муваффақиятлари умумий ютуқ сифатида қабул қилинди. Шу нуқтаи назардан, 2024 йилги Олимпиада ўйинлари нафақат мусобақа, балки халқлар бирлашишига ёрдам берадиган муҳим воқеага айланади.
Шунинг учун спорт халқ дипломатиясининг муҳим воситасидир. Тарихан давлатлараро муносабатлар мураккаб бўлган Марказий Осиёда ўзаро ҳамжиҳатликни мустаҳкамлашда спорт тадбирлари беқиёс ўрин тутади. Биргаликда машғулотлар ўтказиш, халқаро мусобақаларда иштирок этиш, тажриба ва билим алмашиш нафақат спорт маҳоратини оширишга хизмат қилади, балки давлатлараро муносабатларни такомиллаштиришга замин яратади.
Минтақавий сиёсат нуқтаи назаридан, ушбу ҳодиса потенциал парадигма ўзгаришининг кўрсаткичи бўлиб хизмат қилиши мумкин. Агар илгари Марказий Осиё давлатлари тез-тез рақобат шароитида ўзаро ҳамкорлик қилиб келган бўлса, энди биз янада яқин ҳамкорлик ва интеграция моделига ўтиш имкониятини кўриб турибмиз. Спорт майдонларида кўрсатилаётган ўзаро ҳурмат ва қўллаб-қувватлаш иқтисодий ва маданий алоқаларни янада чуқурлаштириш учун асос бўлиб, пировардида минтақа барқарорлиги ва фаровонлигига хизмат қилади.
Озод Танбаев,
Прогрессив ислоҳотлар маркази сиёсий таҳлилчиси.
