Хусусан, норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари муҳокамаси (regulation.gov.uz) порталида амалдаги қонунчиликка кўра норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари жамоатчилик ёки мутахассислар муҳокамасига қўйилиши ва ҳужжат лойиҳаларининг манфаатдор давлат органлари, шунингдек фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ҳамда фуқаролик жамиятининг бошқа институтлари, ташкилотлар, олим ва мутахассислар иштирокида ўтказилиши белгиланган.

Шу кунга қадар порталга жамоатчилик муҳокамасидан ўтказиш учун жами 8925 та норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаси, шундан 592 та Қонун, 988 та Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳужжатлари, 2541 та Вазирлар Маҳкамасининг қарори, 1502 та идоравий норматив-ҳуқуқий ҳужжат, 3216 та маҳаллий ҳокимлик қарорлари эълон қилинди.

Қайд этилган қонун ҳужжатлари бўйича жамоатчиликдан жами 36318 та таклиф келиб тушган. Шундан 194 таси инобатга олинган, 1851 таси рад этилган, 34273 тасига жавоб берилмаган.

Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 8 августдаги “Норма ижодкорлиги фаолиятини такомиллаштириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида” фармонининг ижроси юзасидан қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 8 апрелдаги қарори билан Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини ишлаб чиқиш ва келишишнинг Ягона электрон тизими (project.gov.uz) ишга туширилди.

Мазкур Ягона электрон тизим орқали норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини барча манфаатдор вазирликлар, идоралар, маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органларига кўриб чиқиш, электрон рақамли имзодан фойдаланган ҳолда келишиш (виза қўйиш), шу жумладан уларнинг кенг жамоатчилик ва мутахассислар муҳокамасидан ўтказиш учун бир вақтнинг ўзида ва тезкор жўнатиш имконияти яратилди. Энг муҳими, амалга оширилган ҳаракатларни автомат тарзда расмийлаштириш, тақдим этиш ва қабул қилиш саналарини қайд этиш орқали норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини кўриб чиқиш ва келишиш жараёнининг шаффофлиги таъминланди.

Бу эса ҳужжат лойиҳаларини кўриб чиқиш жараёнида амалга оширилган ҳаракатлар, манфаатдор вазирликлар, идоралар ва маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органларининг норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари бўйича таклифлари ва эътирозлари тўғрисида ахборотни тўплаш ва сақлаш, ахборот-таҳлилий ва статистик маълумотларни шакллантиришда ягона электрон базадан фойдаланиш, жараёнини реал вақт режимида бошқариш, мониторинг ва назорат қилишда муҳим аҳамият касб этаётир.

Бугунги кунда тизимга 200 дан ортиқ барча вазирликлар, идоралар, маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органлари, бошқа давлат органлари ва ташкилотлар уланган. Тизим ишга туширилгандан буён Адлия вазирлиги мазкур электрон дастур орқали 700 дан ортиқ ҳужжат лойиҳаларини ҳуқуқий экспертизадан ўтказди ва маъқуллади.

Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 14 апрелдаги қарорига кўра ташкил этилган соҳада яна бир Ягона электрон – “e-qaror” тизими маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органларининг қарорларини ишлаб чиқиш, келишиш ва рўйхатдан ўтказиш, уларга такрорланмайдиган махсус рақам бериш ва автоматик тарзда эълон қилиш жараёнини бошқариш ва назорат қилиш, шу жумладан, зарурат туғилганда манфаатдор идоралар томонидан лойиҳаларга электрон кўринишдаги виза қўйийишда муҳим аҳамият касб этмоқда.

Шунингдек, маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органларининг қарорлари лойиҳаларини кўриб чиқиш ва келишиш бўйича идоралараро электрон ҳамкорликни йўлга қўйиш, уларни ишлаб чиқиш жараёнини мониторинг қилиш борасида қатор қулайликлар яратмоқда.

Шу асосда жорий йилнинг январь — май ойларида Қашқадарё вилоятида “E-qaror” электрон тизимини апробация қилиш юзасидан ҳуқуқий эксперимент ўтказилмоқда. 2021 йил 1 июлдан бошлаб эса ҳуқуқий эксперимент натижалари асосида “E-qaror” электрон тизими республиканинг барча даражадаги маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органларида жорий этилади.

Янги онлайн дастурнинг устунлиги шундаки, чиқарилаётган қарорларни тўғридан тўғри “E-qaror” тизими орқали кенг жамоатчилик бемалол кузатиб бориши мумкин. Ўзбекистон тарихида илк бор жорий йилнинг февраль ойида Қашқадарё вилояти ҳокимининг расмий қарори электрон рақамли имзо орқали қоғоз ишлатилмасдан “E-qaror” электрон тизими орқали қабул қилинди.

Юқоридагилардан келиб чиқиб, хулоса қилиш мумкинки, замонавий ахборот-технологияларини норма ижодкорлиги фаолиятининг барча босқичларига жорий этилиши, ўз навбатида норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳасини ишлаб чиқувчиси ва лойиҳани қабул қилиш жараёнида иштирок этувчи субъектлар фаолиятидаги ортиқча сансалорлик ва қоғозбозликларни ҳамда инсон омилини бир мунча чеклашга, тартиб-таомилларни ўз вақтида ва тезкор амалга оширишда муҳим аҳамият касб этади.

Азизжон Хўжаназаров,

Тошкент давлат юридик университети

ўқитувчиси