Бу ҳақда Ўзбекистон Фанлар академияси ахборот хизмати маълум қилди.

Қайд этилишича, Институт биринчи марта иссиқхона плёнкаларига мўлжалланган нанокомпозит заррачаларни яратди, улар қуёш нурини «ақлли» иссиқликка айлантиради ва иссиқхона ичидаги ҳароратни автоматик равишда тартибга солишга ёрдам беради.

Ушбу заррачалар кучли ультрабинафша нурини сўриб, уни юмшоқ инфрақизил нурга айлантиради, бу эса тупроқ ва ҳавони самарали иситади.

Амалиётда унинг самараси қандай?

Ҳақиқий иссиқхоналарда ўтказилган синовлар шуни кўрсатдики:

• ташқи ҳарорат –3…–7 °C бўлса ҳам, янги плёнкали иссиқхонада ички ҳарорат барқарор +5…+7°C ни ташкил қилади (оддий плёнкалар билан эса фақат 0…+2 °C),
• қишда бу қўшимча иситишсиз ёки минимал иситиш билан ишлаш имконини беради,
• ёзда эса аксинча, иссиқхона ичидаги ҳарорат 6–9 °C га тушади, бу ўсимликларни ортиқча қизиб кетишдан ҳимоя қилади ва стрессни камайтиради.

Кучайтирилган инфрақизил нур оқими ҳисобига фотосинтез тезлашади ва ўсимликлар 1,5–2 баравар тезроқ ўсади. Синов натижаларига кўра:

• иситиш учун энергия сарфи (газ, кўмир, мазут ва бошқалар) 60–80% дан ортиқ камаяди;
• шунинг билан бирга, иссиқхона хўжалигида ёқилғи ёқилишидан чиқадиган ифлослантирувчи газлар умуман бўлмайди;
• Ҳосилдорлик 35–50% га ортади;
• Суғориш суви сарфи 30% га, гидрогеллар ишлатилганда эса 90% гача камаяди;
• Плёнкалар мустаҳкамлиги тахминан 3 баравар ошади, бу эса пластик чиқиндилар миқдорини камайтиради.

Аслида иссиқхоналар учун «яшил иссиқлик» ҳақида гап кетмоқда: энергия қувур ёки тутун трубасидан эмас, балки қуёшдан олинади.

Жамият талаби ва экологик кун тартибига жавоб:

«Ўзбекистон ҳукумати иссиқхоналарни тоза энергия манбаларига ўтказиш ва чиқиндиларни қисқартириш бўйича муҳим чоралар кўраётган бир пайтда, Фанлар академияси Материалшунослик институти томонидан яратилган ушбу технология шуни кўрсатадики, мамлакатимиз нафақат чанг ва тутун оқибатларига қарши курашиши, балки экологик инновацион аграр технологиялар соҳасида дунёга ўзининг илғор ечимларини таклиф қила олади», — дея таъкидлади Ўзбекистон Фанлар академияси вице-президенти, профессор Сирожиддин Мирзаев.

Бундай нанокомпозит плёнкалар:

• иссиқхона хўжаликларига газ ва кўмир етказиб беришга боғлиқликни кескин камайтириш имконини беради;
• энергия тизимига юкни камайтиради;
• «зарарли» иссиқликдан воз кечиш ҳисобига пойтахт ва вилоятларда ҳаво сифатини яхшилашга тўғридан тўғри ёрдам беради.

Ушбу ишланма мамлакатимиз учун «тоза иссиқхоналар» соҳасида технологик етакчилардан бири бўлиш, озиқ-овқат хавфсизлиги, фермерларни қўллаб-қувватлаш ва атмосферага чиқиндиларни реал камайтириш имконини беради.