Марказий Осиё ва Россиядаги иссиқхона бизнеси “ToBRFV” тобамовирлари Ўзбекистоннинг Фарғона вилоятидан келган иссиқхона помидорлари ва қалампирлари партиясида топилганидан кейин унинг тарқалиш эҳтимоли хавфидан хавотирда. Бу жуда хавфли ва нисбатан янги вирус, аммо селекционерлар бу муаммонинг ечимини тезда қидирмоқдалар.
Хусусан, “Syngenta” селекционерлари 2021 йил бошларида пайдо бўладиган помидорнинг жигарранг ругоза мевали вирусига (ToBRFV) чидамли биринчи тижорат навлари чиқарилишини эълон қилди. Янги нав ушбу вирус таъсирланган ҳудудларда чиқарилади.
ToBRFV — бу яқинда кашф этилган Тобамовирус, тамаки мозаикаси вируси(TMV) ва помидор мозаикаси вируси(ТоМV) бўлиб, у помидор ва қалампирни зарарлайдиган жуда барқарор ва юқумли вирус ҳисобланади. Тобамовируслар механик равишда (контактли йўл билан) ўсимликнинг ўзи, шунингдек, одамлар ва технологиялар орқали юқади. Помидорларда “ToBRFV” қўзғатадиган аломатлар бошқа тобамовирусларнинг сезгир ўсимликларда пайдо бўлишига ўхшайди: барглардаги мозаик нақш, баргларнинг торайиши, дастани ёки петиоле устида некроз ёки мевалардаги сариқ доғлар. Бу помидор ва қалампирнинг сифати ва ҳосилдорлигига сезиларли таъсир қилади.
“EastFruit” таҳлилчиларининг фикрига кўра, 2019-йилда Ўзбекистон 100 миллион тонна иссиқхона помидори ва 10 минг тонна иссиқхона қалампирини 75 миллион доллардан кўпроқ миқдорида экспорт қилди. Ўзбекистон иссиқхона сабзавотларини минтақадаги энг йирик экспортчиси ҳисобланади ва асосан Россия бозорига маҳсулот eтказиб беради. Шу билан бирга, сўнгги йилларда иссиқхонанинг янги технологияларига катта ҳажмдаги сармоялар эвазига Ўзбекистонда иссиқхона помидорлари ва қалампир экспорти юқори суръатларда ўсиб бормоқда.
