Мустақиллик даврида, айниқса, инсон қадри ҳамда қадди юксалаётган сўнгги йилларда барча миллат ва элат фарзандларининг пухта билим олиши, қобилиятини намоён этиши, маданияти, санъати, урф-одат ва анъаналарини ривожлантириши учун кенг имкониятлар яратилди.

Иқтисодиётимиз юксалиши, халқимиз фаровонлигининг ўсиши, янги Ўзбекистоннинг жаҳон ҳамжамиятида обрў-эъти­бори ва нуфузи ортиб бораётганида ушбу дўстлик ва ҳамжиҳатликнинг аҳамияти беқиёсдир.

Юртимиз ва қўшни давлатларда яша­ётган турли миллат вакилларининг аҳил-иноқ ҳаёт кечириши, ўзаро дўстлик, ҳамкорлик, ҳамжиҳатлик ришта­ларини мустаҳкамлашда адабий алоқалар, бадиий таржиманинг аҳамияти ҳам катта, албатта.

Наманганлик ёзувчи, тар­жимон Қодиржон Носиров билан Дўрмонда таниш­ганмиз. Қодиржон ака дастлаб бир неча ҳаж­виямни таржима қилди. Ўзим кўп йиллардан буён қардош халқлар адибла­рининг комедия, ҳикоя ва ҳажвияларини таржима қилиб, ўзбек китобхонлари­га тақдим этиб келяпман.

Сўнгги йилларда рус ти­лида “И смех, и грех”, қирғиз тилида “Нымкесе”, қорақалпоқ тилида “Эсим қурысин” китобла­рим чоп этилди. Ўн босма табоқдан ортиқроқ ҳажмдаги “Америкалық қоншу­ларим” (Амриқолик қўшниларим) номли яна бир китобим Бишкекда нашр этилди. Ўгирилган асарларим асосан, ҳажвия ва ҳангомалар экани боис, ўзбек кулгиси бошқа миллатлар орасида ҳам жарангла­шига ҳисса қўшаётганимдан мамнунман.

Ҳар қандай ижодкор асарларини кўпроқ ўқувчи ўқишини истайди. Бу ҳол кўп жиҳатдан таржимон ва ноширларга боғлиқ. Турли халқлар орасида мухлисларим дои­раси кенгайиб боришида ҳажвия, ҳанго­маларимни рус тилига ўгирган Қодиржон Носиров, қирғиз таржимонлари Тўрабой Жўроев, Айтмирза Абилқасимов, қорақал­поқ шоири ва таржимони Туркменбой Жийемуратовнинг хизматлари катта.

Эсимда “И смех, и грех” тақдимоти ўзим кўп йиллар илмий-педагогик фаоли­ят юритган Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институтида ўтказил­ганди. Ўшанда бу каби тадбирлар миллат­лараро дўстлик ва қардошлик алоқалари мустаҳкамланишида аҳамиятли эканини дилдан ҳис қилганман.

Қорақалпоқ шоири ва таржимони, дўстим Туркменбой Жийемуратов билан ҳам Дўрмон ижод уйида танишганмиз. У аввал ҳажвияларимни таржима қилиб, “Эркин Қорақалпоғистон”, “Қорақалпоқ адабиёти”, “Қорақалпоқ ёшлари” газета­лари, “Амударё” журнали саҳифаларида эълон қилди. Кейин китоб қилиш истаги туғилгач, Бекназар Ерназаров, Марат Таў­муратовнинг таржималари ҳам қўшилди ва “Эсим қурысин” тўпламим Нукусда “Жазыўшы” нашриётида чоп этилди.

Қирғизистонлик ижодкор дўстлари­миз билан ўзаро борди-келди ва ижодий алоқаларимиз ҳам самарали бўляпти. Бир гуруҳ ижодкорлар 2022 йил май ойида Қирғизистоннинг Лайлак туманида улуғ қирғиз оқини Қурбонали Собиров таваллудининг 80 йиллигига бағишлаб ўтказилган адабиёт кунларида иштирок этгандик.

Гўзал ва мафтункор табиати, адабиёт ва санъатга ошно, меҳмондўст ва бағрикенг халқи билан бизда бир олам таассуротлар қолдирган қардошлар диёрида адабиёт кун­ларига Бишкекдан келган қирғиз халқ оқини Акбар Рисқул, таниқли шоирлар Ўмирбек Тиллабоев, Аблаат Дооров, ўзбек-қирғиз адабий алоқалари жонкуярлари, шоир Охун Жўра, журналист Соҳиба Шокирова каби кўплаб ижодкорлар билан танишдик, бир-биримизга китоблар совға қилдик.

Сафардан қайтганимиздан сўнг унча кўп вақт ўтмай, телефонимга “Кито­бингизнинг таржимаси ниҳоясига етди. ... рақамга қўнғироқ қилинг”, деган ха­бар келди. Қўнғироқ қилдим. Гўшакни адабиёт кунларида танишган шоир дўстимиз, Қирғизистонда хизмат кўрсатган маданият ходими Тўрабой Жўроев олди ва “Нимкоса” китобим унга маъқул бўлга­нини, сафарда юрганимиздаёқ таржимани бошлаганини, қайтгач, бошқа иш қилмай уни якунлаганини, энди китобни нашр эттириш ниятида эканини айтди. Китобча кўпчиликка манзур бўлаётганини қўшиб қўйди. Мамнун бўлиб, миннатдорлик бил­дирдим.

Орадан бир мунча вақт ўтиб, китоб нашр этилгани ҳақида хабар олдик. Кейинроқ қирғизистонлик ижодкор дўстла­римиз шу жажжи китобим тақдимотига таклиф этди. Ўш давлат университетида қирғиз тилида чоп этилган “Нымкесе” ки­тобим тақдимоти муносабати билан маъ­навий-маърифий, адабий-бадиий анжуман бўлди. Қирғиз йигит-қизларининг қизғин савол-жавоб, мулоқотлари уларнинг китобга, бадиий адабиётга ошно эканини яққол кўрсатди.

Кейинроқ “Амир Темур ва Темурий­ларнинг дунё цивилизациясида тутган ўрни” мавзусида ҳамкорликдаги халқаро илмий-амалий конференцияни Ўш шаҳри­да юқори савияда ўтказиш мақсадида Халқаро Амир Темур жамоат фонди раиси, Ўзбекистон халқ ёзувчиси Муҳаммад Али раҳбарлигида бир гуруҳ олим ва ижодкор­лар билан қардошлар юртида бўлдик.

Тарихчи олимлар, ижодкорлар, журна­листлар, жамоатчилик вакиллари иштирок этган анжуманда Соҳибқирон бобомиз­нинг адолатни ўзига шиор қилиб олгани, муҳри ва узугида ҳам “Куч — адолатда” шиори битилгани, давлат бошқаруви, ҳарбий юришларию оддий маиший му­носабатларда ҳам адолат тамойилларига қатъий амал қилгани ҳақида сўз борди.

Амир Темур ҳаёти, фаолияти ва маъна­вий меросини, давлат бошқаруви, адолат тамойиллари, инсон қадрини улуғлаш бо­расидаги қарашларини ўрганиш ва тарғиб қилиш бугунги кунда давлатлараро ман­фаатли ҳамкорликни ривожлантириш, халқлар ўртасида дўстлик ва ҳамжиҳат­лик ришталарини мустаҳкамлаш ҳамда ёшларни ватанпарварлик руҳида тарбия­лашда беқиёс аҳамиятга эга экани эътироф этилди. Илмий-ижодий ҳамкорлик ишлари кўламини кенгайтириш ва самарадорлиги­ни ошириш хусусида фикр алмашилди.

Мамлакатимизда сўнгги етти-саккиз йилда яқин қўшнилар билан алоқалари­мизни тиклаш ва яхшилаш бўйича кат­та ишлар қилинди. Натижада қардош халқлар алоқаларини кенгайтириш, дўст­лигини мустаҳкамлаш ва ривожлантириш­га эришилмоқда.

Ҳар гал адабий алоқаларимиз, мустаҳкам қардошлик ришталаримиз ҳақи­да ўйлаганимда, Ўзбекистон Қаҳрамони, халқ шоири Абдулла Ориповнинг қуйи­даги сатрлари қулоқларим остида жаран­глайди:

Матлаб бир бўлмаса — жам бўлмагаймиз,

Жам бўлсак — бошимиз хам бўлмагаймиз.

Жам қилсак, инсофу диёнатни ҳам,

Дунёда ҳеч кимдан кам бўлмагаймиз

Ҳабиб СИДДИҚ,

Ўзбекистон Ёзувчилар

уюшмаси аъзоси