Ушбу динамик муҳит ахборотни тарқатиш, истеъмол қилиш ва ўзаро таъсир қилиш усулларини инқилобга олиб чиқадиган жуда кўп рақамли платформалар ва технологияларни ўз ичига олади. Ижтимоий медиа тармоқларидан тортиб виртуал реаллик тажрибаларигача янги медиа макон бизни ўзаро боғланиш ва ўзимизни ифода этиш услубимизни қайта шакллантирмоқда.
Янги медиа маконининг марказида ахборот ва ғоялар алмашинуви учун асосий восита бўлиб хизмат қилувчи восита — интернет ҳисобланади. Facebook, Twitter ва Instagram каби ижтимоий медиа платформалари одамларга реал вақт режимида глобал аудитория билан фикрлар, тажриба ва мультимедиа контентини баҳам кўриш имконини бериб бизнинг мулоқот тарзимизни ўзгартирди. Бу платформалар нафақат ахборот тарқатишни демократлаштирибгина қолмай, балки шахсларга оммавий нутқни шакллантиришда фаол иштирок этиш имкониятини ҳам берди.
Бундан ташқари, YouTube, TikTok ва Twitch каби фойдаланувчилар томонидан яратилган контент платформаларининг ўсиши оммавий ахборот воситаларини яратишни демократлаштирди, бу эса интернетга уланган ҳар бир кишига ўзининг фикрларини, жонли эфирлари ва бошқа мультимедиа контентини ишлаб чиқариш ва тарқатиш имконини беради. Контент яратишнинг ушбу демократлашуви онлайн аудиторияга сезиларли таъсир кўрсатадиган рақамли таъсир ўтказувчилар ва контент яратувчиларнинг янги авлодини келтириб чиқарди.
Ижтимоий медиа ва фойдаланувчилар томонидан яратилган контент платформаларидан ташқари, янги медиа майдони виртуал реаллик (VR Virtual Reality), кенгайтирилган реаллик (AR Augmented Reality) ва аралаш реаллик (MR Mixed Reality) каби ривожланаётган технологияларни ўз ичига олади. Ушбу иммерсив технологиялар рақамли контентни қандай қабул қилишимиз ва улар билан ўзаро муносабатларимизни янги босқичга кўтариш потенциалига эга, жисмоний ва виртуал оламлар ўртасидаги фарқни йўққа чиқаради. VR, AR va MR иммерсив ўйин тажрибаларидан тортиб, узоқ йўналишларга виртуал саёҳатларгача ҳикоя қилиш ва иштирок этиш учун янги имкониятларни таклиф этади.
Бундан ташқари, смартфонлар ва бошқа қурилмаларнинг кўпайиши мобил медиа истеъмолининг ўсишига олиб келди, рақамли контентга йўл-йўлакай кираётган одамлар сони ортиб бормоқда. Мобил иловалар, стриминг хизматлари ва бошқа рақамли платформалар бизнинг ўйин-кулги, янгиликлар ва маълумотларни қандай истеъмол қилишимизни ўзгартириб, қаерда бўлишимиздан қатъий назар алоқада бўлиш ва хабардор бўлиш имконини беради.
Бироқ, янги медиа макон ўзининг қийинчиликлари ва тортишувларидан холи эмас. Онлайн махфийлик, маълумотлар хавфсизлиги ва рақамли маълумотлар каби муаммолар ижтимоий медиа ва рақамли коммуникация ҳукмрон бўлган даврда тобора хавотирли ташвишга айланди. Бундан ташқари, сохта янгиликлар ва онлайн «акс-садо камералари»нинг кўпайиши интернетда улашилган, кўрилган маълумотларнинг ишончлилиги ва яхлитлиги ҳақида саволлар туғдирмоқда.
Хулоса қилиб айтганда, янги медиа макон биз қандай мулоқот қилишимиз, рақамли контентни истеъмол қилишимиздаги парадигма ўзгаришини ифодалайди. Ижтимоий медиа тармоқларидан тортиб то иммерсив технологияларгача, янги медиа майдонига ўрнашиш, ижодкорлик ва жалб қилиш учун мисли кўрилмаган имкониятларни тақдим этади. Шу билан бирга, у хавфсиз, ахлоқий ва инклюзив рақамли муҳитни таъминлаш учун ҳал қилиниши керак бўлган муаммоларни ҳам тақдим этади. Технология ривожланишда давом этар экан, рақамли асрда мулоқот ва ўзини ифода қилиш келажагини шакллантирган янги медиа макон ҳам шундай бўлади.
Мухтасар Қодирова,
«Маърифат» тарғиботчилар жамияти
Рақамли тарғибот лойиҳаларини ташкил этиш бўлими Бош мутахассиси
