2025-жыл 1-июньге шекем Экология, қоршаған орталықты қорғаў ҳәм климат өзгериўи министрлиги ҳәм Санлы технологиялар министрлиги тәрепинен "экобелсенди пуқара" жойбарын иске қосыў усыныс етилди. Бул жойбар "Бир миллион жасыл шаңарақ" улыўмамиллий ҳәрекети шеңберинде жолға қойылып, "Саламат турмыс тәризи" платформасын өз ишине алады. Бул ҳаққында "Өзбекстан-2030" стратегиясын "Қоршаған орталықты қорғаў ҳәм "жасыл экономика" жылында әмелге асырыўға байланыслы мәмлекетлик бағдарлама ҳаққында Өзбекстан Республикасы Президенти Пәрманының жойбарында атап өтилген.
Кимлерге "экобелсенди пуқара" статусы бериледи?
Бул статус халқымызда экологиялық турмыс тәризин қәлиплестириў ҳәм экологиялық мәдениятын арттырыў, инсанның тәбият пенен үнлес жасаўы ҳәм күнделикли турмыслық жумысының қоршаған орталыққа тәсирин минимал дәрежеге түсириў ушын хошаметлеўши системаны енгизиўди нәзерде тутпақта.
Усынысқа бола, терек егиўши, жәмийетлик транспортта ҳәрекетленетуғын, бир сутка даўамында 10 мың ҳәм оннан аслам адым жүрген, артықша салмағы азайған, шығындының тасланыўы азайған, пластикадан пайдаланыў азайған ҳәм жеке автомобилин электромобилге алмастырған адамлар "Экологиялық белсенди пуқара" есапланады. Соның менен бирге, олар үйине қуяш панелин орнатыўы, үйдиң фасатын энергия үнемлеўши материаллар менен қаплаўы, электр жақтыландырыўды ҳәрекетлениў датчигине өткериўи ҳәм электр, газ ҳәм суў тәмийнатын үнемлеўге ерискен болыўы керек. Буннан тысқары, "экобелсенди пуқара" болыў ушын экология тараўындағы жәмийетлик жумысларда белсене қатнасыў да талап етиледи.
"Экобелсенди пуқара" қандай жеңилликлерге ийе болады?
"Экобелсенди пуқара" статусын алған адамлар мәмлекетлик хызметлерден пайдаланыўда шегирмелерге ийе болады. Сондай-ақ, олардың тутыныў кредитлери процент ставкасына да шегирмелер қолланылады. "Экобелсенди пуқара"ға велосипед, скутер сыяқлы экологиялық транспорт қураллары да саўға етилиўи усыныс етилмекте.
Егер шаңарақтың барлық ағзалары "экобелсенди пуқара" статусын алса, бул шаңараққа "Жасыл шаңарақ" статусы бериледи ҳәм ҳәр жылы лотерея арқалы анықланған шаңарақларға электромобил саўға етиледи.
Буннан тысқары, 50 проценттен аслам шаңарақлары "Жасыл шаңарақ" болған мәҳәллелер "Жасыл мәҳәлле" статусын алады. Жасыл мәҳәллелерге шығынды жыйнаў майданшасын қурыў, социаллық объектлерде шығынды контейнерлерин орнатыў, тереклерди егиў ҳәм суўғарыў, "жасыл жәмийетлик парк"ти жаратыў ушын зәрүр шараят жаратылады. Буннан тысқары, "Жасыл мәҳәлле"лер саны 50 проценттен аслам болған қалаларға "Жасыл қала", "Жасыл аўыл" ҳәм "Жасыл аўыл" статусы бериледи.
Қандай нәтийжеге ерисиледи?
Бир автомобиль жылына орташа 4,6 тонна карбонат ангидрид газын атмосфераға шығарады. Күнине пияда жүриў нәтийжесинде болса ҳәр бир адам 1,5 тоннаға шекем таслама таслаўдың алдын алады. Қалаберсе, бир шаңарақта 100 куб м тәбийий газ ресурслары үнемленсе, бул атмосфераға 2 тонна карбонат ангидрид гази шығарылмайды дегени. "Жасыл қалалар"да жасыл ҳәм турақлы инфраструктураны шөлкемлестириў арқалы болса қәўипсиз ҳәм жуўапкершиликли туризм орталығы жаратылады.
